Op 8 november (vicariaat Middelburg) en donderdag 15 november (vicariaat Breda) vonden in Bovendonk te Hoeven de jaarlijkse VPV-dagen plaats voor pastorale beroepskrachten. De VPV-dagen 2012 gingen over de viering van het Paastriduüm.
Brief van de Nederlandse bisschoppen
De aanleiding was de brief van de Nederlandse bisschoppen over de viering van het Paastriduüm (verschenen in ‘Liturgische documentatie’, nr. 8). Met de uitgave vragen de bisschoppen van alle betrokkenen om goede zorg voor de viering van Pasen. De bisschoppen willen alle gelovigen, celebranten en kerkgangers, aanmoedigen om dit hoogtepunt van het kerkelijk jaar zo waardig mogelijk te vieren, met heel zijn rijkdom aan inhoud en vormgeving.
De brief van de Nederlandse bisschoppen over de viering van het Paastriduüm werd de pastorale beroepskrachten in het bisdom van Breda in juli 2012 toegestuurd. De teams werden gevraagd te spreken over de brief en de praktijk in te richten naar wat er in de brief staat, met het oog op de vieringen van Pasen in 2013.
De teams wordt nu gevraagd te spreken met de diverse betrokkenen in de parochies. De komende bijeenkomsten van pastoors/teamleiders in de vicariaten zullen praktische vragen aan de orde kunnen komen.
Invoering van de richtlijnen
De VPV-dagen boden de gelegenheid om onderling en met bisschop Liesen te spreken over de brief met het oog op de implementatie van de richtlijnen uit de brief. Er was waardering voor de inhoud van de brief van de bisschoppen, maar het aanpassen van de praktijk in parochies is niet overal eenvoudig, gaven deelnemers aan de VPV-dagen aan.
Bisschop Liesen: “Op de VPV-dagen bleek dat men zich helder bewust is van de draagwijdte van de brief van de bisschoppen. Tegelijk werd ook duidelijk dat de parochies zich moeilijk kunnen voorstellen hoe men de vieringen van het Paastriduüm anders in kan richten dan waaraan men gewend is geraakt.” Waar mensen in parochies gewend zijn geraakt aan een woord- en communieviering op Witte Donderdag, Goede Vrijdag en Paaszaterdag, kan, wat eigenlijk een uitzondering op de regel zou moeten zijn, niet meer als uitzondering worden beleefd. De brief van de bisschoppen geeft aan dat enkel een priester de liturgische plechtigheden van de Goede Week celebreert. Bisschop Liesen: “Dat vraagt goede aandacht.”
“Ik hoop dat iedereen zich nog meer wil richten op Christus niet alleen als middelpunt van de liturgie, maar ook als degene aan wiens handelen wij deelnemen. Dat mag gepaard gaan met catechese over de betekenis van het paasmysterie en de rijke liturgie van deze dagen,” aldus de bisschop. Het vraagt ook de goede inzet van allen die betrokken zijn bij de de vieringen van Pasen: koren, kosters, lectoren, acolieten etc.
“Parochies zijn niet gehouden aan het onmogelijke,” aldus de bisschop, “maar is het echt onmogelijk? Het gaat om een terug aansluiten bij de bronnen van ons geloof. Doorslaggevend is de geloofskeuze om deel te nemen aan de (sacramentele) vieringen van het hoogtepunt van ons geloof, en daarvoor in beweging te komen.”
“Het is weliswaar niet mogelijk de vieringen van het Paastriduüm in alle parochiekernen waardig te vieren door gebrek aan priesters of gebrek aan kerkgangers, maar het is wel mogelijk de vieringen zo in te richten dat mensen die willen, eraan deel kunnen nemen. Daarvoor moet je met elkaar de mogelijkheden scheppen, ook voor hen die zich moeilijk kunnen verplaatsen, bijvoorbeeld door een kerktaxi te organiseren.”
Inleiding van mag. dr. J. Hermans tijdens de VPV-daq van het vicariaat Middelburg, 8 november 2012. (Foto: bisdom van Breda)
Uitzonderingen
“Als het echt niet gaat en op een bepaalde plek geen eucharistie gevierd kan worden in de avond van Witte Donderdag en/of Paaszaterdag, kunnen gelovigen in de betreffende kerk samenkomen bijvoorbeeld om het getijdengebed te bidden. Op Goede Vrijdag kan men bijvoorbeeld ook zonder priester gezamenlijk de kruisweg bidden,” aldus bisschop Liesen.
Dat geldt ook de zorgcentra. Bisschop Liesen: “Mensen die nog redelijk ter been zijn kunnen wellicht nog in de gelegenheid worden gesteld de vieringen van de parochie bij te wonen. Mensen die de parochievieringen niet bij kunnen wonen, kunnen wellicht op een andere manier in de gelegenheid worden gesteld de vieringen biddend mee te maken, via kerkradio of televisie. Als mensen door hoge leeftijd of ziekte geen vieringen kunnen volgen, kan met hen bijvoorbeeld de vertrouwde rozenkrans worden gebeden. Daarnaast kunnen pastorale werk(st)ers op Goede Vrijdag op elk uur van de dag de ziekencommunie rondbrengen bij deze mensen.”
De richtlijnen
De vieringen van het Paastriduüm, waar de brief van de Nederlandse bisschoppen over gaat, zijn:
– op Witte Donderdag de avondmis ter herdenking van het Laatste Avondmaal
– op Goede Vrijdag de viering ter herdenking van het lijden en sterven van de Heer
– in de Paasnacht de Paaswake waarin de Verrijzenis van de Heer wordt gevierd
De belangrijkste inhoudelijke punten van de brief van de Nederlandse bisschoppen zijn:
• De bisschoppen onderstrepen de bestaande bepalingen: de liturgische herdenking van het Laatste Avondmaal en de paaswake mogen alleen gevierd worden tijdens een eucharistie. De liturgische viering van het lijden en sterven des Heren mag alleen plaatsvinden onder leiding van een priester. Diakens, alsook pastoraal werk(st)ers en andere leken, kunnen gebedsleiders zijn bij het getijdengebed of de kruisweg.
• De tijd van de avondmis op Witte Donderdag is in de avonduren (wanneer normaal de avondmis is); de herdenking van het Lijden des Heren op Goede Vrijdag is bij voorkeur rond 15:00 uur, en de paaswake begint wanneer de duisternis invalt, d.w.z. na 20:30/21:00 uur.
Organisatie VPV 2012
Vanwege de start van de vicariaten Middelburg en Breda per 1 juni 2012 vonden de VPV-dagen per vicariaat plaats. De VPV-dagen werden georganiseerd in samenspraak met de Diocesane commissie voor liturgie. Mag. dr. J. Hermans, secretaris van de BC-LBMK (Bisschoppelijke commissie voor liturgie, voormalige NRL) was de hoofdspreker op deze VPV-dagen en lichtte de inhoud en achtergronden van de viering van Pasen toe. Daarnaast waren er werkwinkels.
Bestellen
De brochure van de Nederlandse bisschoppen over de viering van het paastriduüm kan worden besteld via E bestel@rkk.nl, of bij de administratie van de NRL bij het bisdom Breda, T 076 5223444 (€ 4,95).
