Ruim vijftig medewerk(st)ers in het pastoraat en andere geëngageerde gelovigen uit het bisdom Breda kwamen op dinsdag 19 april in Oudenbosch samen voor de presynodale bijeenkomst. Het was het moment om bevindingen terug te koppelen, te toetsen en te verdiepen.
Tijdens de bijeenkomst presenteerden Marita Fennema en Jaap Klok hun indrukken van de tientallen geloofsgesprekken die hebben plaatsgevonden in voorbereiding op de synode van 2023 over gemeenschap, medeverantwoordelijkheid en dialoog. “De synodale weg is een weg waarop we gaan luisteren,” zo kopt hun samenvatting van precies tien bladzijden. Ruim 650 gelovigen en betrokkenen uit het hele bisdom namen tot nu toe deel aan de geloofsgesprekken. Deze gesprekken waren afgestemd op de lokale situaties, maar behandelden allemaal de algemene vraag ‘hoe zou de toekomst van de Kerk eruit moeten zien?’ en ‘wat zou je daar zelf aan kunnen bijdragen?’
“Bij de opzet van de geloofsgesprekken was het de bedoeling dat er veel geluisterd zou worden,” vertelt Jaap. “Dat is gelukkig ook gebeurd. Er is goed geluisterd. En nu de gesprekken grotendeels achter de rug zijn, merken we dat er nog steeds veel aandacht voor is. Er is nieuwsgierigheid wat er precies uitgekomen is.”
Marita vult aan: “De gesprekken waren een goede gelegenheid om pijn en verdriet en vreugde en dankbaarheid met elkaar te delen. Mij raakte dat in verschillende bijdragen werd opgeroepen om wat meer vreugde uit te stralen. ‘We hebben immers een blij geloof en de vreugde van een blijde boodschap mogen we best uitstralen’!”
“De vorm van een geloofsgesprek blijkt een heel prettig hulpmiddel voor een raadpleging,” vertelt Jaap. “Het gaat namelijk om een luisterende houding, niet om discussie of een ander te overtuigen.” Jaap zag dit op verschillende manieren tot uiting komen. In een parochie waar een actief pastoraat is, heeft het geloofsgesprek een ander karakter dan wanneer er in de parochie sprake is van kerksluiting. Tijdens de bijeenkomst werden de indrukken in deelgroepen besproken. Herhaaldelijk kwam het geloofsgesprek als effectieve methode naar voren.
Pastoraal werkster Pauline Vermeulen-Dekker nam deel aan de presynodale bijeenkomst. Ook zij ziet het geloofsgesprek als een kans voor de gemeenschap: “Tijdens de Coronacrisis heb ik ontdekt hoe belangrijk het samenkomen van de geloofsgemeenschap voor mij is. Ik heb de liefdevolle aandacht en het gebed van anderen nodig om te kunnen groeien als leerling van Jezus Christus. Het geloofsgesprek zie ik als een kans om als gemeenschap te kunnen groeien in liefde voor elkaar. Dat is mogelijk als we ons hart als gedoopten openstellen voor de Heer en voor elkaar. Ik droom van geloofsgemeenschappen waarin de gedoopten elkaars verschillen in liefde leren dragen, dat zij hun vreugde, dankbaarheid, pijn en verdriet met elkaar kunnen delen. Dat we elkaar steunen in het versterken van onze persoonlijke relatie met de Heer. Het geloofsgesprek kan ons inspireren hoe wij in woord en daad het Licht in deze wereld voor anderen kunnen zijn. Als ik mijn gaven en talenten daarvoor kan inzetten dan besef ik dat ik gehoor geef aan mijn diepste verlangen om in verbondenheid met anderen leerling van Jezus te zijn.”
Het raakpunt tussen de synodale weg en de missionaire kerk is gemeenschap
De indrukken die in de onderlinge en plenaire uitwisselingen klonken waren ook onderwerp van gesprek tijdens de conferentie van de Missionaire parochie die in maart 2022 in Breda plaatsvond. Veel mensen stellen zich de vraag ‘hoe mensen te betrekken,’ hoe ‘missionair’ te zijn.
Tijdens het panelgesprek gingen Jos de Kreek, Frans van den Bosch, Mirjam Rutten en Jel van Geffen in gesprek met bisschop Liesen. “Het raakpunt tussen de synodale weg en de missionaire kerk is gemeenschap,” zo benadrukt de bisschop. Hij legt uit hoe de twee processen zich tot elkaar verhouden. “Synodaal zijn gaat over hoe je met elkaar optrekt. Niet als losse ‘ikjes’, maar als gemeenschap in Christus. Missionair zijn is de taak van de gemeenschap. Jezus geeft de grote zending aan de groep. De benaderingen kennen overeenkomsten, maar zijn ook te onderscheiden van elkaar. De missionaire kerk vertrekt vanuit kernwaarden die al onderscheiden zijn. De synodale eindigt in onderscheiding, in het luisteren naar wat de Geest zegt.”
Tijdens de voorbereidingen van de conferentie van de Missionaire parochie stelde het Vaticaan bisschop Liesen gerust dat alle ontwikkelingen rondom de missionaire Kerk bij de synodale weg passen. “Het belangrijkste is dat jullie begonnen zijn en niet meer ophouden,” zo stelden bisschoppen die de synode vanuit Rome voorbereiden.
Een voetnoot in het eindrapport?
Het leverde bij verschillende aanwezigen vragen op dat verslagen en rapporten in de loop der tijd steeds verder ingedikt worden. Verslagen van geloofsgesprekken worden een synthese, de syntheses van bisschoppen worden ook weer samengevat. “Wat blijft er van de inhoud over? Het lijkt onmogelijk om iets van individuele bijdragen terug te zien.” Volgens bisschop Liesen werken we niet toe naar een “voetnoot in het eindrapport”. Het synodale proces is vooral bedoeld voor het bisdom zelf, om synodaliteit op gang te brengen en niet meer te laten stoppen. Daarbij merkte hij op dat elk bisdom, elk land, zijn geschiedenis en eigenheid heeft, maar dat dieper liggende onderwerpen ook herkenning zullen geven.
Je getuigenis moet wel verstaan kunnen worden
Een uitdaging is wel dat steeds minder mensen de taal van de kerk verstaan. Hiervan deelde bisschop Liesen een ervaring die hij opdeed bij het opstellen van zijn preek voor de openingsviering van de conferentie van de Missionaire parochie. Deze legde hij voor aan twee vrouwen om mee te kijken of het goed zou overkomen. De bisschop glimlacht. “Dat leverde twee correctierondes op”. “Maar,” zo concludeert hij, “het heeft mij geholpen de taal te verstaan van de doelgroep. Je getuigenis moet wel verstaan kunnen worden. Je moet daarin ook niet te ver gaan, en taal gebruiken die niet van jezelf is. Maar het gaat erom dat je de moeite neemt om verbinding te maken met de ander. Want, ik wil niet mezelf, maar Christus overbrengen. Dat begint met de ander écht lief te hebben.”
De volgende stap in het synodale proces is de diocesane onderscheiding. Met Jaap Klok en Marita Fennema schrijft bisschop Liesen een definitieve synthese namens het bisdom Breda. Deze wordt meegenomen in de volgende fase van het synodale proces, de zogenaamde ‘continentale fase’, die de verdere opmaat vormt naar de bisschoppenconferentie die in 2023 in Rome zal plaatsvinden.
- Lees meer over de synodale kerk in het bisdom Breda
Foto’s: Bisdom Breda
