Op dinsdag 17 mei 2022 organiseerde het Sint Franciscuscentrum in samenwerking met de Diocesane Commissie voor Liturgie een studiedag rondom liturgie. Deze vond plaats in de Cuyperszaal van Centrum de Pelgrim in de basiliek van de HH. Agatha en Barbara in Oudenbosch.
De dag stond in het teken van “Bidden en vieren in kleine Kring”. In de ochtend leidden twee sprekers het thema in. In het middagdeel gaven drie inleiders voorbeelden van gebedsvieringen in kleinere groepen. De deelnemers ervoeren de kracht van het gezamenlijk bidden door hun deelname aan het oecumenisch middaggebed in de basiliek.
Sam Goyvaerts: “Het is de verdienste van de Liturgische beweging de liturgie van de Kerk open te stellen voor de gelovigen zonder tekort te doen aan de waarde van huisliturgie.”
Kerk en liturgie in transitie
Sam Goyvaerts, universitair docent liturgie aan de Faculteit Katholieke te Tilburg verzorgde de aftrap. Hij constateerde dat Kerk en liturgie in transitie zijn. De Kerk ontwikkelt zich van een volkskerk naar een kleinere gemeenschap waar mensen bewust voor kiezen. In deze gemeenschappen nemen gebed en liturgie een belangrijke plaats in. Goyvaerts merkte op dat in de Schrift Jezus’ aandacht niet alleen uitgaat naar een groep overtuigde leerlingen maar ook naar de massa.
In Vlaanderen is er een grote groep cultuurchristenen, vertelde hij. Tijdens de coronapandemie viel hem dat extra op. Mensen die verder afstaan van het kerkelijk leven vroegen om godsdienstige rituelen die men binnen het gezin kon beleven. Goyvaerts merkte op dat ook onze officiële liturgie wortels heeft binnen de gezinsliturgie. Hij verwees naar de eucharistie die haar oorsprong vindt in de joodse sedermaaltijd waarmee de joden het paasfeest openen.
‘Waarde van de huisliturgie herontdekken’
“De huisliturgie speelde zich vroeger af in het verlengde van de officiële liturgie,” vervolgde Goyvaerts. “Zij kleurde het dagelijks leven. De kerkelijke vieringen stonden ver van de mensen af. Oorspronkelijk baden alle christenen het getijdengebed. In de loop van de kerkgeschiedenis werd het bidden van het goddelijk officie een taak van specialisten. Thuis baden de mensen het angelus en de rozenkrans. De rozenkrans telt drie cycli van 50 weesgegroetjes die corresponderen met de 150 psalmen. Paus Leo XIII riep tijdens een cholerapandemie de gelovigen op tijdens de eucharistieviering de rozenkrans te bidden. Liturgie en devotiepraktijken versmolten. Het is de verdienste van de Liturgische beweging de liturgie van de Kerk open te stellen voor de gelovigen zonder tekort te doen aan de waarde van huisliturgie.” Goyvaerts moet helaas constateren dat de huisliturgie zo goed als verdampt is. En het is wat hem betreft van belang om de waarde van de huisliturgie te herontdekken. Hij hield in dit verband een pleidooi voor het boek van de zegeningen. Zegeningen verbinden de liturgie met het dagelijks leven. Hij beklemtoonde het belang van het gezamenlijk bidden van het getijdengebed in parochies als model voor samenkomst met kleinere groepen.
Zr. Hildegard Koetsveld: “Gebed is de enige weg om met God in relatie te treden en Hem werkelijk te leren kennen, maar bidden krijg je nooit onder de knie. Ik sta dus in vrees en beven voor u, omdat bidden feitelijk zo’n onmetelijk mysterie is.”
Zr. Hildegard Koetsveld maakte grote indruk met haar lezing over het gebed. Zij is benedictines in de Onze Lieve Vrouwe Abdij van Oosterhout. Zij liet zich inspireren door de Russisch-Orthodoxe monnik Siloam van Athos (+1938) en de Grieks-orthodoxe theoloog Ioannis Zizioulas. “Gebed is de enige weg om met God in relatie te treden en Hem werkelijk te leren kennen,” aldus Hildegard. “maar bidden krijg je nooit onder de knie. Ik sta dus in vrees en beven voor u, omdat bidden feitelijk zo’n onmetelijk mysterie is.” Uit de hele voordracht bleek dat zuster Hildegard van dit besef doortrokken is. En toch moet er volgens haar over het gebed gesproken worden. “Een Kerk die het gebed niet meer doorgeeft, zal sterven.” Zuster Hildegard behandelde verschillende facetten van het gebed. “Stilte en eenzaamheid zijn onontbeerlijk om het hart te openen en een mens van gebed te worden. Maar ook, net als Jezus, zullen we anderen roepen en uitnodigen om te delen in de aanwezigheid van God als we zijn Naam aanroepen. We zullen ons gaan onderscheiden van de seculiere cultuur, want het gebed zal heel ons leven gaan beïnvloeden. We zullen elkaar nodig hebben om erin bevestigd te worden en er trouw aan te blijven. Maar in het samen bidden gebeurt er meer: hoe klein het aantal ook is, met meerderen samen gebeurt er iets wat niet gebeuren kan in je eentje: we maken het voor elkaar mogelijk gemeenschap te ervaren zoals God in zichzelf gemeenschap is.”
Gebed is het fundament van Alpha
Tijdens het middagdeel kwamen er concrete voorbij. Laura de Vries, pastoraal werkster in de parochie van de heilige Familie, sprak over de rol van het gebed bij de Alphacursus. “Het gebed is het fundament van deze cursus,” is haar boodschap. Ze schetste de verschillende momenten binnen de cursus waar het gebed aan de orde komt.
Pastoor Jochem van Velthoven: Elke zondag verzorgt het gezinspastoraat van het bisdom Breda een interactieve uitzending op Facebook voor jonge gezinnen.
Gezinspastoraat op Facebook
Jochem van Velthoven, pastoor van de heilige Catharinaparochie, vertelde enthousiast over zijn ervaringen met het bidden met jongeren en jonge gezinnen. Elke zondag verzorgt het gezinspastoraat van het bisdom Breda een interactieve uitzending op Facebook. Het evangelie van de zondag staat centraal. De kinderen zingen een lied, geven online intenties op en sluiten af met het bidden van het Onze Vader. Rond deze uitzendingen ontstaat een virtuele gemeenschap.
Pastoraal werkster Petra Mergaerts belicht haar ervaringen met seniorenvieringen.
Seniorenvieringen
Petra Mergaerts, pastoraal werkster in de H. Bernardusparochie, belichtte haar ervaringen met seniorenvieringen binnen de Roosendaalse Sint Norbertusparochie waar ze tot 2021 werkte. Momenteel werkt ze aan een dergelijk initiatief in Langeweg waar het kerkgebouw gesloten is. Opmerkelijk is dat de seniorenvieringen opgestart zijn op plaatsen waar de kerk gesloten is. Ze vinden plaats in een ontmoetingsruimte waar ouderen bij elkaar komen. De thematiek van de vieringen sluit aan bij de leefwereld van de ouder wordende mens.
Bisschop Liesen sluit het inhoudelijke programma af met een dankwoord.
Foto’s: Laura de Vries
