Het bisdom van Breda organiseerde op woensdag 5 september 2012 een studiedag voor priesters, diakens en pastoraal werk(st)ers over het seksueel misbruik van minderjarigen door vertegenwoordigers van de Kerk. Ongeveer vijftig deelnemersbezochten de studiedag, die in Centrum Bovendonk te Hoeven plaatsvond. Ook enkele vertegenwoodigers van andere bisdommen en van orden en congregaties namen aan de studiedag deel.
Inleidingen
In de morgen luisterden ze naar inleidingen van mr. Wiel Stevens, voorzitter van de Klachtencommissie van het Meldpunt Seksueel Misbruik RKK, drs. Hélène Leijendekkers, tot voor kort werkzaam in het studentenpastoraat en vertrouwenspersoon van het Meldpunt Seksueel Misbruik RKK, en drs. Frans Verhoeven, emeritus-deken van Eindhoven en eveneens vertrouwenspersoon.
Opening van de studiedag, die plaatsvond in de bibliotheek van Bovendonk. (Foto: bisdom van Breda)
Werkwinkels
In het middaggedeelte was er gelegenheid om deel te nemen aan werkwinkels. Deze werden verzorgd door de sprekers Hélène Leijendekkers en Frans Verhoeven. Daarnaast verzorgde slachtofferkoepel KLOKK een werkwinkel over het werk van de koepel (www.klokk.nl). De Stichting Religieuzen tegen Vrouwenhandel was gevraagd een werkwinkel te verzorgen over seksueel misbruik van vrouwen en meisjes en vrouwenhandel (www.srtv.info).
Aandacht voor seksueel misbruik
Vicaris-generaal Vincent Schoenmakers heette de aanwezigen welkom, met name ook de vertegenwoordigers van KLOKK, Guido Klabbers en Raymond Lelkens. Bisschop Liesen opende daarna de dag met een korte uiteenzetting van de wijze waarop het bisdom van Breda sinds maart 2010 aandacht heeft voor seksueel misbruik van minderjarigen. Hij gaf aan hoe mgr. Van den Hende destijds gesprekken initieerde met pastorale beroepskrachten, met emeriti, en met religieuzen.
Ook was er aandacht voor inbreng van deze thematiek in de priester- en diakenopleiding. In december 2011 publiceerde de bisdomwebsite een interview met rector Norbert Schnell van de Priester- en Diakenopleiding Bovendonk over hoe de priesteropleiding de emotionele en affectieve rijpheid van kandidaten onderzoekt. Bisschop Liesen sprak in het bisdombestuur in april 2012 met de rector over de wijze waarop de priesteropleiding aandacht geeft aan de persoonsvorming van studenten.
Studiedag
Vanwege de voortgaande aandacht voor het onderwerp seksueel misbruik van minderjarigen organiseerde het bisdom nu, bij de start van het nieuwe werkjaar, deze studiedag.
Een ‘keerpunt’ voor de Kerk
Drs. Hélène Leijendekkers noemde het een ‘keerpunt’ om werkelijk te leren denken vanuit de slachtoffers. Ze thematiseerde daarbij de positie van medewerkers van de Kerk: ze zijn vertegenwoordigers van het instituut van de plegers van het misbruik, en tegelijk ook zelf diep geschokt door de verhalen van misbruik. Slachtoffers van seksueel misbruik door vertegenwoordigers van de Kerk worden niet alleen fysiek en emotioneel beschadigd, maar ook geraakt in hun spiritualiteit. Ze stelden vertrouwen in priesters en religieuzen als vertegenwoordigers van God. Toen in maart 2010 de telefoon van de voormalige instelling Hulp & Recht ineens roodgloeiend stond, was dat ook een keerpunt. De organisatie die voorheen een gering aantal meldingen en klachten per jaar behandelde, moest zich plots instellen op veel grotere aantallen. Hélène Leijendekkers sloot af met de vraag of de huidige crisis ook gezien kan worden als een genade-aanbod, een uitnodiging tot zuivering, bekering en vernieuwing.
Deelnemers tijdens de inleiding van mr. Wiel Stevens, voorzitter van de Klachtencommissie van het Meldpunt Seksueel Misbruik RKK. (Foto: bisdom van Breda)
Behandeling van klachten door de Klachtencommissie
Mr. Wiel Stevens lichtte als voorzitter van de Klachtencommissie van het Meldpunt Seksueel Misbruik RKK het functioneren van de Klachtencommissie toe. De Klachtencommissie vertegenwoordigt een van de vier pijlers van het Meldpunt: melding, hulp, klacht, compensatie. De Klachtencommissie stelt vast af of een klacht aannemelijk is. Daarin speelt het voorhanden zijn van een steunbewijs een rol. Als steunbewijs geldt bijvoorbeeld als er meer klachten tegen een pleger zijn ingediend, maar ook als een slachtoffer in het verleden al met zijn partner of met bijvoorbeeld de huisarts sprak over het misbruik. Wiel Stevens gaf aan dat 70% van de klachten nu gegrond werd verklaard. In de overige 30% van de gevallen kon misbruik niet aannemelijk worden gemaakt. Dit wil niet zeggen, gaf hij aan, dat er in die gevallen geen misbruik werd gepleegd.
Pastorale begeleiding
Emeritus-deken drs. Frans Verhoeven ging in op de pastorale begeleiding van slachtoffers. Een pastorale beroepskracht functioneert als vertegenwoordiger van de Kerk en kan in de valkuil trappen de Kerk te willen verdedigen en feiten te bagatelliseren. Verhoeven benadrukte dat je dan tegenover een slachtoffer komt te staan, in plaats van naast de persoon. Gesprekken met slachtoffers van misbruik zijn van belang om te komen tot erkenning en genoegdoening. Frans Verhoeven merkte daarbij in zijn praktijk als vertrouwenspersoon en in de gesprekken die hij voerde dat de vraag naar specifiek pastorale begeleiding gering is.
Lessen trekken
In een korte plenaire uitwisseling die de ochtend afsloot, sprak bisschop Liesen zijn waardering uit voor het werk van de Commissie Deetman. We ervaren dat we als Kerk iets te leren hebben, stelde de bisschop, en dat is ook het doel van de studiedag.
Guido Klabbers pleitte er voor macht te geven aan de slachtoffers. De voorzitter van KLOKK gaf aan: destijds waren we kinderen, in de macht van daders, nu zijn we volwassen mannen. De les die KLOKK de aanwezigen daarmee voorhield was om slachtoffers van misbruik werkelijk het vertrekpunt te laten zijn, en wat voor hen van belang is om te komen tot erkenning en genoegdoening. Dit is maatwerk, want dat kan voor elke persoon of lotgenotengroep anders zijn.
Kort plenair gesprek na de inleidingen. (Foto: bisdom van Breda)
