De vraag kwam de afgelopen periode een paar keer voorbij: “Wat doet de kerk nog meer voor Oekraïense vluchtelingen, behalve voor hen bidden?” Een snelle rondgang langs de parochies en religieuze gemeenschappen in het bisdom Breda leverde op dat er overal wel iets gedaan wordt. Maar de hulp die geboden wordt varieert. Op een aantal plekken is kort- of langdurende opvang geregeld, er wordt geld ingezameld door middel van collectes en er worden activiteiten gehouden voor vluchtelingen. Op verschillende plekken in het bisdom worden nog opvangmogelijkheden voorbereid of verkend. Het overzicht is verre van compleet, maar de genoemde initiatieven tonen een grote betrokkenheid van vrijwilligers, professionals en pastoraal werk(st)ers.
Volksabdij te Ossendrecht
In de Volksabdij te Ossendrecht wordt een groep van voornamelijk jonge gezinnen met kinderen opgevangen. Als geen ander kent beheerder Jan van Til het complex waarvan er sinds een jaar een aantal ruimten leeg stonden. “Er moesten wel eerst wat klussen gebeuren voordat we vluchtelingen konden huisvesten,” legt hij uit. Na een grote schoonmaak en een inzameling van materiaal en speelgoed, werd in samenwerking met het crisisteam van de gemeente Woensdrecht en een welzijnsinstelling de eerste groep vluchtelingen uit Oekraïne geplaatst. “Het hoort bij de traditie van de Volksabdij om open te staan voor het volk en waar mogelijk te helpen”, herinnert Van Til. In de Tweede Wereldoorlog was er in de Volksabdij ook sprake van noodopvang. “Eigenlijk zouden deze mensen gewoon thuis moeten zijn. Maar nu het niet anders kan, dragen wij graag ons steentje bij.” De groep is er momenteel ruim twee weken en het vooruitzicht is dat de opvang nog zeker een half jaar duurt. “In de eerste fase is het vooral wennen voor ze. Onze aandacht ligt met name op het op weg helpen. Op dit moment zijn er de eerste afspraken met huisartsen en tandartsen. Ook die springen bij waar mogelijk.” Vanuit de groep vluchtelingen zelf wordt intussen ook hulp aangeboden. Inmiddels hebben zij ook de maandelijkse test van het luchtalarm meegemaakt, vertelt Van Til. “Hier heeft het crisisteam hen op voorbereid met mededelingen in verschillende talen. Nota bene op het terrein hier is zo’n paal aanwezig.”
Jan van Til: “Het hoort bij de traditie van de Volksabdij om open te staan voor het volk en waar mogelijk te helpen”
Centrum Bovendonk
“Bovendonk staat altijd klaar,” vertelt Tim Berendsen van Bovendonk Centrum. Hij legt dat uit Bovendonk een maatschappelijke functie heeft en daardoor in nauw contact staat met gemeente Halderberge. Het crisisteam van de gemeente had al snel gepolst of Bovendonk een rol kon spelen bij de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne. Berendsen: “Op Bovendonk bieden we crisisopvang aan voor maximaal 20 mensen. Het is een kortlopende opvang voor enkele dagen, daarna komen andere opvangmogelijkheden in beeld.” Tim vindt het hartverwarmend hoe zeer de lokale bevolking meeleeft en wil helpen. “Eén oproepje voor kinderspeelgoed op Facebook zorgde er onmiddellijk voor dat we voorlopig voorzien zijn. Met één muisklik zijn we van een zakelijk centrum naar een kindvriendelijke omgeving gegaan.”
Moederhuis van de zusters franciscanessen van Charitas
In Roosendaal is het Moederhuis van de zusters van Charitas beschikbaar gemaakt voor 35 Oekraïense gezinnen. De oorspronkelijke planning is dat dit gebouw in 2023 gesloopt gaat worden en plaats maakt voor het project ‘Viertien’. In de tussentijd kan het gebouw bewoond worden.
Broeders van Huijbergen
In het Broederhuis in Huijbergen werden twee weken lang vier moeders en zeven kinderen uit Oekraïne opgevangen. “Dat was met de eerste golf vluchtelingen,” vertelt Marjan Bosch die verbonden is aan de Broeders van Huijbergen. “Ze verbleven in het gastenverblijf. De broeders hebben voor hen gekookt en speelgoed geregeld.” Intussen zijn ze doorgestroomd naar de Volksabdij.
St. Annaklooster te Oudenbosch
In het voormalige klooster Sint Anna in Oudenbosch worden 120 vluchtelingen uit Oekraïene opgevangen. De samenstelling van de groep komt overeen met het beeld op andere plekken. “Vlak voor Pasen telden we er 105, waarvan 65 kinderen. De volwassen zijn vrijwel allemaal vrouwen,” vertelt pastoraal werkster Petra Mergaerts. Het klooster is een prettig plek, merkt Mergaerts op. “Gezinnen hebben er hun eigen kamer met sanitair. Ook de grote kloosterkeuken is weer operationeel. Twee gepensioneerde koks bieden hun diensten vrijwillig aan om voor de groep te koken. En wat ook fijn is, is dat men gezamenlijk kan eten. Dit heeft een groot voordeel, want zo maakt men gemakkelijk contact en kun je centraal informatie delen.” Naast opvang steken veel mensen uit de parochie en de omgeving de handen uit de mouwen. Hieruit ontstaan mooie initiatieven van samenwerking tussen de parochiële Caritasinstelling en de diaconale werkgroep van de Bernardusparochie en van de protestantse kerk. Petra geeft verschillende voorbeelden van hoe zij de vluchtelingen met Pasen een hart onder de riem hebben gestoken. “Na een bewogen reis moeten zij natuurlijk eerst bijkomen. Maar later hebben zij misschien behoefte aan een gesprek. Dan is het eerste contact al gelegd.” Een van de vrijwilligers merkte op dat de zusters die nog in het andere deel van het klooster wonen heel erg meeleven en waar mogelijk helpen. Eén zuster kwam telkens met spulletjes aanzetten, en er was ook een zuster die met haar naaimachine nieuwe zomen in de gordijnen heeft gelegd.
Op Paaszondag werden aan het eind van de viering in de Basiliek van Oudenbosch paaschocolaatjes, paasbroden en paaseieren gezegend en meegegeven aan 70 aanwezige Oekraïense vluchtelingen.
Parochie als officieel uitgiftepunt
In de Oosterhoutse Catharinaparochie is de samenwerking met de gemeente “erg goed”, vertelt pastoor Jochem van Velthoven. Momenteel worden er plannen uitwerkt om in de parochie namens de gemeente een officieel uitgiftepunt op te zetten voor kleding, speelgoed en meubels. De ervaringen met de eigen kledingbeurs komen daarbij goed van pas. In zijn parochie zijn ook enkele voorbeelden bekend van mensen die vluchtelingen thuis opvangen. In diaconaal centrum De Vinder organiseert de parochie ontmoetingen.
‘Steuntje in de rug’
In Bergen op Zoom heeft de Lievevrouweparochie in de Goede week voor Pasen bloemen uitgedeeld aan Oekraïense vluchtelingen, zoals ze tijdens de coronapandemie ook regelmatig “bloemenacties” hielden. Ook hier ondersteunde de parochiële caritas het initiatief. “Vreugde en hoop, lijden, verdriet en wanhoop liggen dicht bij elkaar,” legt Caroline Raaijmakers van Caritas Lievevrouweparochie uit. “In deze Goede Week wilden wij ook aandacht geven aan de vluchtelingen uit de Oekraïne die in Bergen op Zoom verblijven. Zij konden de Paasdagen niet in hun thuisland zijn en moeten familie en vrienden missen. Op deze manier willen wij ze een klein steuntje in de rug geven.”
Dat het niet altijd eenvoudig is om gebouwen aan te bieden voor opvang, blijkt uit verschillende gesprekken die parochies voeren met hun gemeente. De voorwaarden, de kosten en de verzekeringen verschillen per situatie en dat maakt het soms ingewikkeld. Toch worden er in elke geloofsgemeenschap manieren gevonden om de Oekraïners te helpen.
