In het kader van het heilig Jaar van de Barmhartigheid vond in de H. Willibrorduskerk te Teteringen van 17 tot en met 31 januari 2016 een tentoonstelling plaats van iconen die geschilderd zijn door Geert Hüsstege uit Eindhoven. De iconen beelden de zeven lichamelijke en de zeven geestelijke werken van barmhartigheid uit.
‘Iconenschrijver’
Op 31 januari verzorgde Geert Hüsstege na de eucharistieviering een inleiding over de spiritualiteit van iconen en de achtergrond van de iconen van barmhartigheid. Hüsstege noemt zichzelf liever een iconenschrijver dan een iconenschilder. De iconen staan in een nauwe relatie met het Woord van de heilige Schrift. Het is geloofsverkondiging in beeld. De Griekse term ‘eikon’ betekent beeld of gelijkenis. De iconenschrijver brengt het beeld van Jezus Christus of de heiligen tot uitdrukking. De mens is geschapen naar het beeld van Jezus Christus. Door het Doopsel is dit oorspronkelijke beeld van de mens hersteld. Het is de bedoeling dat wij meer op Hem gaan gelijken.
Icoon van de Jongeling van Naim. Icoon: Geert Hüsstege.
Afbeeldingen van Christus en de heiligen
Vervolgens sprak Hüsstege kort over de geschiedenis van de iconen. In de eerste eeuwen kende men geen afbeelding van Jezus Christus. Pas na het edict van Milaan in 313, toen de christenen hun geloof in vrijheid konden belijden, ontplooide de christelijke kunst zich ten volle. De iconen ontstonden vooral in het oostelijk deel van het Romeinse rijk. Men liet zich inspireren door vormentaal uit de Egyptische, Perzische, Romeinse en Griekse cultuur. Hüsstege verwees naar de geïdealiseerde Egyptische dodenportretten en de keizerportretten uit het Romeinse Rijk. De Romeinen vereerden de keizer. Als de keizer kwam, verscheen er een godheid. Er werden bij die gelegenheid ook afbeeldingen van hem gemaakt waarin hij verscheen met het wetboek in zijn hand en hij een spreekgebaar maakte. Als hij vertrokken was representeerden deze portretten de keizer. Deze stelden hem tegenwoordig. Zo representeren ook de iconen Jezus Christus of de heiligen.
Het omgekeerde perspectief
De iconen kennen een eigen taal. Hüsstege attendeerde de toehoorders op het omgekeerde perspectief. De heilige of Jezus Christus treedt naar voren. De lijnen achter Hem lopen naar het oneindige. In de Schrift vinden we dit omgekeerde perspectief ook in de uitspraken van Jezus. Hierdoor wordt de mens uitgenodigd zich aan Hem te spiegelen. Iconen zijn op die manier een venster op de hemel.
Iconen van barmhartigheid
Een icoon is een weerspiegeling van het barmhartige gelaat van de Vader. In de moderne spiritualiteit en mystiek is er een groeiende aandacht voor het aanschijn van God. Hüsstege noemde onder andere de heilige Theresia van Lisieux en de karmelietes Marie de Sain-Pierre. In het gelaat van de Vader ontwaren we zijn barmhartigheid. In de iconen van de barmhartigheid zoeken we naar het gelaat van de Heer dat naar voren komt in de daden en woorden van Jezus Christus.
De cyclus bestaat uit vijftien iconen. Een ervan is een centrale icoon waarop alle werken van barmhartigheid rond een centrale icoon zijn weergegeven. Vervolgens zijn er veertien afzonderlijke iconen met bijbelse taferelen die betrekking hebben op de geestelijke en lichamelijke werken van barmhartigheid. Geert Hüsstege en zijn echtgenote Angelique Schilder hopen op het einde van het Heilig Jaar van de Barmhartigheid de icoon van de barmhartigheid aan te bieden aan paus Franciscus.
Voor verdere informatie over de tentoonstelling: E transfiguratie@hotmail.com
Icoon van de wenenden vrouwen. Icoon: Geert Hüsstege.
