De apostel Paulus stond centraal op de voor pastorale beroepskrachten in het bisschopshuis te Breda, die plaatsvond op maandag 15 juni 2009. Diaken dr. Vincent de Haas, diaken in de parochie Breda-Oost en Teteringen, en professor dr. Adelbert Denaux, decaan van de Faculteit Katholieke Theologie te Utrecht/Tilburg verzorgden de inleidingen.
Vita-icoon Paulus
Diaken De Haas maakte gebruik van een vita-icoon van de apostel Paulus. De iconenschilder Geert Hüsstege beeldt op deze icoon veertien episodes uit het leven van de apostel Paulus uit. Aan de hand hiervan, en de uitgave ‘Was getekend Paulus’ met teksten van Cor Sinnema, stond De Haas stil bij enkele significante gebeurtenissen uit Paulus’ leven. De Haas gaf aan dat men Paulus enkel kan begrijpen vanuit zijn joodse achtergrond. Hij typeerde Paulus als een ‘fanatieke christenvervolger’ die een overtuigd prediker van Jezus Christus werd.
Paulus als sleutelfiguur
Het uiteengaan van christen- en jodendom is een langdurig en gecompliceerd proces geweest, zodat men Paulus niet kan beschouwen als stichter van het christendom. In zijn inleiding sprak professor dr. Adelbert Denaux over Paulus als sleutelfiguur in de joods-christelijke polemiek en de joodse apologetiek. In een eerste fase zagen joodse geleerden Paulus als een persoon die jodendom en christendom tegen elkaar uitspeelde. In een latere fase vonden studies plaats die Paulus bestudeerden als een door God gegrepen jood. “Voor hem was God groter dan de wet, een God die gerechtigd is het mensdom te verrassen. De bekering van Paulus is echt een roeping naar het voorbeeld van de profeten: het is een roeping die een zending insluit.”
Joodse wortels
Denaux: “De nieuwe joodse Paulusbenadering houdt een uitdaging in voor vertegenwoordigers van beide religies en stelt het hen voor nog onopgeloste vragen. Indien Paulus inderdaad, zoals een aantal moderne joodse auteurs nu erkennen, joods dacht en (zeker onder joden) als een jood leefde, dan kan hij door christenen niet meer ‘gebruikt’ worden om hun identiteit te begrijpen als een afgrenzing tegenover Israël, dan moeten christelijke exegeten zich ook laten beleren door hun joodse collega’s en Paulus’ brieven anders gaan lezen. Wie voor Paulus kiest, kiest daarom niet automatisch tegen het jodendom. Christenen moeten weliswaar geen joden worden om goede christenen te zijn, maar ze dienen bewust te blijven van hun joodse wortels en van het joodse erfgoed dat tot het wezen van het christendom behoort.”
‘Zovele beloften van God’
Naast continuïteit is er ook iets nieuws, gaf Denaux aan: “De omvang van Paulus’ waarachtig jood-zijn – zijn diepte, vreugde en visie – kan enkel begrepen worden wanneer Paulus’ wezenlijke premisse aanvaard wordt,” zo gaf Denaux aan onder verwijzing naar de tweede brief aan de Korintiërs, waar staat dat zovele beloften van God in Jezus Christus het ‘Ja’ vinden: “Daarom spreken wij door Jezus Christus ook ons ‘Amen, Ja, zo is het’, God ter ere” (2 Kor 1, 20).
Bruggenbouwer of steen des aanstoots
“Is Paulus nu een steen des aanstoots of een bruggenbouwer tussen joden en christenen?” Deze laatste vraag in het gezamenlijk gesprek na de inleidingen vatte de discussie rond de persoon van Paulus goed samen evenals de vele perspectieven die een studie naar Paulus opent.
Voor verdere lezing:
A. Denaux, De moderne Joodse visie op Paulus van Tarsus, in: Collationes 39 (2009) p. 73-87.
