Binnen parochies groeit de belangstelling voor digitale hulpmiddelen. Steeds vaker komt ook kunstmatige intelligentie (AI) ter sprake, zoals ChatGPT, Copilot of Gemini. Deze programma’s kunnen teksten schrijven, informatie samenvatten of ideeën aandragen. Dat kan het werk in de parochie verlichten – mits AI verantwoord wordt gebruikt en als hulpmiddel wordt beschouwd in plaats van vervanging van menselijke intelligentie.
In het licht van de AVG geeft het Secretariaat Rooms-Katholiek Kerkgenootschap (SRKK) enkele aanbevelingen waarbij AI-assistenten behulpzaam kunnen zijn. Ook geeft het SRKK enkele voorbeelden waarbij het gebruik van AI wordt afgeraden.
Waar kunnen AI-assistenten bij helpen?
- Het maken van een eenvoudig vergaderschema of rooster.
- Het herschrijven van een algemene tekst voor het parochieblad of de nieuwsbrief.
- Het bedenken van een werkvorm voor catechese of een korte toelichting bij een feestdag.
- Het formuleren van een bedanktekst voor vrijwilligers.
AI werkt via servers buiten Europa. Dat betekent dat gegevens (inclusief persoonsgegevens) gedeeld worden met buitenlandse entiteiten. Alles wat de gebruiker invoert, verlaat dus tijdelijk diens computer. De Autoriteit Persoonsgegevens waarschuwt dat dit een risico kan zijn. Zie hierover het nieuwsbericht van de Autoriteit Persoonsgegevens.
Niet doen:
- Geen persoonsgegevens invoeren, ook niet van parochianen of vrijwilligers.
- Geen gegevens uit de RK-ledenadministratie (DocBase, Exact) delen met AI-assistenten.
- Geen spelfouten laten corrigeren door AI-assistenten in vertrouwelijke documenten of teksten, zoals notulen van vergaderingen of verslagen van pastorale gesprekken.
- Geen bank- of contactgegevens invoeren in AI-assistenten.
Antiqua et nova
Wie voorzichtig te werk gaat, kan AI inzetten als digitale assistent. AI is altijd een hulpmiddel, geen vervanging van menselijk werk. Dat sluit ook aan bij het recente kerkelijke document over AI. In januari 2025 publiceerden het Dicasterie voor de Geloofsleer en het Dicasterie voor Cultuur en Onderwijs gezamenlijk een tekst over kunstmatige intelligentie: Antiqua et nova (Oud en nieuw).
Zorgvuldigheid en privacy moeten voorop blijven staan, benadrukt het SRKK. Bij goed gebruik kan dit nieuwe gereedschap de parochie ondersteunen, zonder het vertrouwen van parochianen te schaden.
Wie is de mens?
In het bisdom Breda wordt ook nagedacht over het gebruik van AI. “De praktische voordelen van AI zijn intussen wel bekend, en zelfs ingeburgerd in nagenoeg alle sectoren van de samenleving,” stelt Marc de Koning, woordvoerder van het bisdom en medeverantwoordelijk voor de ICT op het bisdomkantoor. De meer diepere reflecties over kunstmatige intelligentie komen volgens hem minder aan bod in het maatschappelijke discours. Bijvoorbeeld hoe het mens-zijn zich verhoudt tot ‘de machine’. Marc: “Wie is de mens? Wat maakt ons menselijk? Deze existentiële vragen klinken in het AI-tijdperk misschien wel prangender dan ooit.”
Mede daarom is hij verheugd over het document Antiqua et nova. Het document gaat in op de relatie tussen kunstmatige intelligentie en menselijke intelligentie en biedt reflecties op de antropologische en ethische uitdagingen die AI met zich meebrengt. “Het is een veelomvattende en grondige bijdrage in het publieke debat,” aldus Marc.
Wat hem betreft is er een goed begrip nodig van hoe AI-assistenten werken en welke belangen er meespelen door de makers ervan. Tegelijkertijd speelt ons mens-zijn, benadrukt hij. “Kunstmatige intelligentie beproeft in zekere zin onze identiteit en maakt dat wij ons op een bepaalde manier moeten verhouden tot deze nieuwe realiteit. Het roept zogezegd de klassieke catechismusvraag op waartoe wij op aarde zijn. Ook de vraag welke kosten of ‘offers’ er gemaakt worden zal transparant moeten zijn om de afweging te kunnen maken of en hoe AI-hulpmiddelen worden ingezet. Dit staat nog los van de ruimte binnen de wetgeving van de overheid.”
Bron: rkkerk.nl en Bisdom Breda
