Zondag 13 mei viert de Rooms-Katholieke Kerk Wereldcommunicatiedag. Paus Franciscus schreef voor deze dag een boodschap die nu vertaald is in het Nederlands en is gepubliceerd op rkkerk.nl. De paus waarschuwt tegen nepnieuws en pleit voor een journalistiek die de vrede in de wereld door de waarheid bevordert.
Nepnieuws is aan de orde van de dag en al te vaak werken mensen bewust of onbewust mee aan de verspreiding ervan. Dat komt volgens paus Franciscus, omdat nepnieuws een beroep doet op stereotypen en algemene sociale vooroordelen die bij de ontvanger een snaar raken. Dergelijke berichten spelen in op emoties als angst, minachting, woede en frustratie. “De verspreiding van nepnieuws maakt manipulerend gebruik van sociale netwerken en hun onderliggende logica: op deze wijze wint de ongefundeerde inhoud aan zo’n zichtbaarheid dat zelfs een gezaghebbende ontkenning er maar moeilijk in slaagt de schade ervan in te dammen,” schrijft de paus.
Hij ziet ook een tegengif tegen nepnieuws en dat zijn niet strategieën, maar mensen. Mensen die bereid zijn te luisteren en door de moeite van een oprechte dialoog de waarheid naar voren laten komen; mensen die, aangetrokken door het goede, de verantwoordelijkheid op zich nemen voor hoe ze taal gebruiken.
Paus Franciscus ziet daarbij een speciale rol voor diegenen die uit hoofde van hun beroep verantwoordelijk zijn voor het informeren te weten journalisten: “Hij (de journalist) oefent in de tegenwoordige wereld niet alleen een beroep uit, maar heeft ook een echte missie. In de hectiek van berichten en de maalstroom van scoops heeft hij de taak eraan te herinneren dat waar het bij een bericht om draait niet de snelheid van de berichtgeving is, en de impact op het publiek, maar de mensen. Informeren is vormen, het heeft te maken met het leven van mensen. Daarom zijn nauwkeurigheid van bronnen en het bewaken van de communicatie de ware middelen om het goede te ontwikkelen, om vertrouwen voort te brengen en de weg vrij te maken voor gemeenschap en vrede.”
De paus nodigt uit om een journalistiek van de vrede te bevorderen en hij bedoelt daarmee geen “brave” journalistiek die het bestaan van ernstige problemen negeert en een zoetsappige toon aanslaat. Hij bedoelt een journalistiek die niet veinst, maar vijandig staat ten opzichte van onwaarheden, van slogans die gericht zijn op effect, en bombastische verklaringen. De paus verlangt naar “een journalistiek die bestaat uit mensen voor mensen en die verstaan wordt als een dienst aan alle mensen, vooral voor diegenen – en dat is de meerderheid in de wereld – die geen stem hebben, een journalistiek die niet gebrand is op nieuws, maar die zich inzet voor het zoeken naar de werkelijke oorzaken van de conflicten om een begrip van de wortels ervan en het overwinnen ervan te bevorderen door het op gang brengen van heilzame processen; een journalistiek die zich inzet voor oplossingen die een alternatief bieden voor de escalaties van geschreeuw en verbaal geweld.”
(Foto: Ramon Mangold)
