Begin dit jaar bracht het bisdom Breda een aantal plekken in beeld waar vluchtelingen uit Oekraïne werden opgevangen. De toestroom was door de oorlog net op gang gekomen. Nu we een aantal maanden zijn, heeft het bisdom Breda opnieuw bij verschillende plekken in het bisdom geïnformeerd. Hoe staat het er nu voor? Hoe zijn de contacten? En, zijn er misschien ervaringen opgedaan die iets typisch laten zijn van het kerk-zijn?
Volksabdij Ossendrecht
In de Volksabdij in Ossendrecht is de opvang na de opstartfase in de eerste maanden in een rustige fase gekomen. Dat vertelt Jan van Til, beheerder van het complex. “De grootste groep Oekraïense medemensen verblijven sinds het eerste moment van opvang nog steeds op de Volksabdij en proberen waar het lukt het eigen bestaan enige kleur te geven.”
Jan legt uit hoe de Oekraïners zich redden. “Zelfredzaamheid is een groot goed. Dat laat eenieder ook zoveel als mogelijk in de eigen waarde. Er wordt bijvoorbeeld zelfstandig gekookt, boodschappen gehaald, gewassen, schoongemaakt en er worden activiteiten ontplooid.” De kinderen gaan inmiddels naar school en de volwassenen zijn binnen de Gemeente Woensdrecht aan het werk.
De faciliteiten op het complex zijn in de afgelopen periode verder aangepast. “De voormalige hotelkamers zijn nu individuele huiskamers geworden waarin de verbondenheid met thuis zichtbaar is geworden. Voor mij persoonlijk is het de voornaamste doelstelling dat facilitair zoveel als mogelijk is geregeld en de Volksabdij hulp, zorg en gastvrijheid biedt in samenwerking met maatschappelijke organisaties.” In de praktijk verloopt de afstemming soepel. “Waar raakvlakken zijn is de band goed te noemen. Iedereen heeft zijn eigen kwaliteiten en die worden goed op elkaar afgestemd bij zowel de bewoners, de vrijwilligers als de betrokken organisaties.”
“Zelfredzaamheid is een groot goed. Dat laat eenieder ook zoveel als mogelijk in de eigen waarde. Er wordt bijvoorbeeld zelfstandig gekookt, boodschappen gehaald, gewassen, schoongemaakt en er worden activiteiten ontplooid.”
Jan bewondert het doorzettingsvermogen van de bewoners. “Zij geven niet op ondanks de vele beproevingen die zij hebben moeten doorstaan.” Dat laat volgens hem ook iets zien van het kerk-zijn. “Geloof, hoop en liefde zijn de drijfveren waarin eenieder op zijn eigen manier kracht vindt om het bestaan nog enige kleur te geven. Een inspiratiebron voor velen en zeker voor mijzelf!”
Goedereninzameling in Oosterhout
In gemeente Oosterhout werd er in maart bij de gemeentewerf een inzamelpunt geopend om goederen in te zamelen voor Oekraïense vluchtelingen. Hierdoor kwam er snel een stroom aan kleding en speelgoed op gang. In de afgelopen maanden is er samenwerking gevonden met Antoniushuis De Vinder van de Sint Catharinaparochie. In de voormalige Antoniuskerk hebben vrijwilligers van De Vinder samen met Oekraïense dames gezorgd voor een weggeefwinkel waar vluchtelingen en mensen met een kleine beurs op afspraak terecht kunnen. Er is kleding voor baby’s, peuters, kleuters en grotere kinderen. Ook voor dames en heren zijn er kledingstukken. De kleding is gratis mee te nemen.
Woonzorgcentrum in Aardenburg
In het woonzorgcentrum van Aardenburg zijn ook vluchtelingen uit Oekraïne gehuisvest. Ronald van Quekelberge, vicevoorzitter Parochie Heilige Andreas vertelt erover. “Vrijwilligers van de parochie gaan geregeld bij die mensen langs en helpen hen binnen de mogelijkheden die zij hebben. De vrouwen uit de groep komen geregeld op zondagmorgen naar de viering in de kerk.”
Over de situatie die ze hebben meegemaakt, laten ze weinig los, aldus Ronald. “Er is toch een taalbarrière, de oudere vrouwen spreken heel slecht Engels.”
Vanaf de aankondiging dat gemeenten vluchtelingen moesten opvangen, heeft het bestuur van Andreasparochie contact opgenomen met de gemeente. De kerk van Eede die al jaren leeg staat, kon wat de parochie betreft gebruikt worden voor de opvang van vluchtelingen. “Helaas heeft de gemeente niet meer van zich laten horen. Dat is toch heel jammer.”
Centrum Bovendonk te Hoeven
Tim Berendsen, directeur van Centrum Bovendonk maakt vooral de werkomgeving mee. Vanuit zijn functie valt hem hun “gigantische motivatie om te werken” op. “Alles thuis is kwijt en/of kapot. Dus ze willen gewoon zo veel mogelijk geld verdienen om weer op te kunnen bouwen.” Over de oorlog zelf wordt niet veel gesproken, merkt Tim. “Een aantal collega’s bekijkt inmiddels wel hoe ze hier een nieuw bestaan kunnen opbouwen. Er is nog zo veel onzekerheid in hun land.”
Contacten in de parochies in Breda
Parochie Breda Centrum heeft de ontmoetingsruimte van de H. Antoniuskathedraal kosteloos beschikbaar gesteld voor een wekelijkse bijbelcursus voor Oekraïense vluchtelingen die in de Bredase Koepel verblijven. Teamassistent Steven van Roode vertelt over dit project. “Elke maandagavond komen er zo een paar vluchtelingen bij elkaar onder leiding van een Oekraïense die al langer in Nederland woont. Met haar heeft het pastorale team intensief contact en blijft zo op de hoogte van zaken die spelen.”
Door de week en op zondag komen er ook vluchtelingen naar de vieringen in de kathedraal, weet Steven. “Het is moeilijk om contact met ze te leggen, omdat ze wat ouder zijn en daardoor vrijwel geen Engels spreken. Maar ze hebben wel onze pastorale aandacht.”
“Het is moeilijk om contact met ze te leggen, omdat ze wat ouder zijn en daardoor vrijwel geen Engels spreken. Maar ze hebben wel onze pastorale aandacht.”
Diaken Vincent de Haas zag in Breda hoe religieuzen Oekraïners aan werk hebben geholpen. In zijn omgeving praten de vluchtelingen wat meer over de oorlog. “Ze vertellen veel over hoe moeilijk het is voor de mensen die er nog wonen. Dat zijn soms echtgenoten of andere familieleden. Ze leven in de hoop dat de Russen zich op een dag terugtrekken. Er is een groot verlangen om weer terug te gaan naar hun land.” In de Bredase Michaelkerk wordt er elke zaterdag een programma aangeboden voor vluchtelingen, vertelt De Haas. Op deze zaterdagen is er ruimte voor ontmoeting en onderwijs voor de kinderen. Dat gebeurt allemaal in hun eigen taal. “Het doet hen goed.”
‘Verbindingen leggen’ in Oudenbosch en Zevenbergen
Petra Mergaerts is pastoraal werker in de H. Bernardusparochie te Oudenbosch en van de Immanuelparochie te Zevenbergen. Op verschillende manieren zet zij zich in voor de vluchtelingen die bij de parochie in beeld zijn. Soms door een speciaal aanbod voor hen op te zetten, en anders door ze te betrekken bij bestaande vieringen en activiteiten. ‘Verbindingen leggen’ is wat haar aanpak typeert. “Van onze tolk begreep ik dat er wel mensen zijn teruggekeerd naar Oekraïne, maar slechts een kleine groep.”
Op 1 oktober wordt er in Oudenbosch weer een orthodoxe viering gehouden vertelt ze. “We willen hier nog wat meer reclame voor maken en kijken of we nog iets extra’s kunnen koppelen aan deze viering.” Het is de bedoeling om deze vieringen een paar keer per jaar aan te bieden, bij voorkeur rond voor hen belangrijke feesten en met aandacht voor een stukje pastorale zorg vanuit hun eigen geloofstraditie. Petra: “Kruisverheffing is bijvoorbeeld zo’n belangrijk feest, maar helaas was het niet mogelijk om zo kort op 14 september de liturgie georganiseerd te krijgen. De deelnemers aan de orthodoxe liturgie waren in juli zeer enthousiast en apprecieerden de viering, het koffie drinken erna en de rondleiding in de basiliek enorm.”
In de Immanuelparochie zijn de Oekraïense vluchtelingen veel meer verspreid over verschillende locaties opgevangen, vaak ook bij mensen thuis. Daar is begin van de zomer in oecumenisch verband een wekelijkse inloopochtend op dinsdag opgezet, volledig gedragen door vrijwilligers van de diverse christelijke kerken. Ook vanuit katholieke zijde hebben zich hiervoor diverse mensen aangemeld. Helaas is dit project al vrij snel gestopt omdat er weinig Oekraïense vluchtelingen gebruik van maakten. Mogelijk omdat steeds meer vluchtelingen werk hebben gevonden en daardoor overdag niet in de gelegenheid zijn voor ontmoeting.
Contacten via Caritas en diaconie in Rijen en Dongen
In de Parochie Heilige Geest in Rijen leeft het onderwerp van vluchtelingen al langer. Twee jaar lang heeft er een vluchtelingengezin onderdak gekregen in de pastorie. Er zijn goede contacten met Vluchtelingenwerk, en via de werkgroepen van Caritas en diaconie worden ook de vluchtelingen uit Oekraïne betrokken bij activiteiten in de parochie of direct geholpen op het gebied van verzorgingsartikelen en vervoer.
In Parochie Dongen en Klein Dongen-Vaart heeft in de afgelopen periode de werkgroep Arm in Arm cadeaubonnen aan Oekraïners verstrekt. Dat is gebeurd in samenwerking met de gemeente Dongen. Arm in Arm was de uitvoerende instantie.
