Veel West-Brabanders en ook Zeeuwen kennen de franciscanessen van Mariadal. Velen hebben immers onderwijs genoten bij deze zusters toen zij op de kleuterschool of basisschool zaten. De congregatie is in 1832 in Roosendaal opgericht. Nu is ook deze congregatie vergrijsd en leven ongeveer vijftig zusters in Huize Sint Elisabeth te Roosendaal. Eind 2020 verscheen een boek over de geschiedenis van deze Roosendaalse congregatie die zoveel goed werk verricht, ook voor het bisdom Breda.
Spiritualiteit
De zusters leven in het besef dat hun congregatie, althans in Nederland, ophoudt te bestaan. Toch willen ze voor het nageslacht vastleggen vanuit welke inspiratiebronnen zij geloofd en gewerkt hebben. Dat heeft geresulteerd in een kloek boek met als titel “Met biddend hart”. Dit zegt iets over de spiritualiteit van deze zusters. Zij zijn voortgekomen uit een zestiende-eeuwse hervormingsbeweging binnen de franciscaanse kloosterfamilie, de Réforme de Limbourg. Limbourg is een plaats in de provincie Luik. De stichteres van de congregatie, mère Marie-Joseph Raaijmakers was gevormd door deze beweging. Op haar gaan de vier pijlers van de congregatie terug: de onderlinge liefde, het leven in eenvoud, vlijtige werkzaamheid en onthechting. Dit alles met een biddend hart.
De onderlinge liefde, het leven in eenvoud, vlijtige werkzaamheid en onthechting. Dit alles met een biddend hart.
Dieper verbonden met God
Het gebed speelt een grote rol in het leven van deze religieuzen. De huidige overste zuster Margriet verwoordt dit op een bijzonder mooie manier. Nog altijd heeft zij een druk bestaan, maar: “Ik kom nog weleens tot stilte, vooral ‘s morgens vroeg. Als ik enigszins kan ben ik in de gebedsdienst en ‘s avonds bij de Vespers. Dat zijn twee rustmomenten. Daar ben ik steeds dieper gaan ervaren dat ik verbonden ben met God. Hij gaat eigenlijk altijd met ons mee. Dat is iets van de laatste jaren, vroeger had ik dat niet zo. Je kunt met God verkeren, dat ben ik me steeds meer bewust. Ik vraag Hem ‘s morgens “Ga met me mee” en voel me daar een gelukkig mens door. Ik houd van de uitspraak van Mère Jospeh dat we een “biddend hart” moeten hebben. Zo zeg je dat tegenwoordig niet meer maar het geeft aan wat ik bedoel te zeggen. God is er altijd.”
Ontwikkelingen in de geschiedenis
De auteur van het boek, de historica Marie-Antoinette Willemsen, geeft een gedetailleerd beeld van het leven van de zusters, hun spiritualiteit en hun werk in onderwijs en ook wel de zorg. Je leest hoe de congregatie uitgegroeid is en vanaf 1842 al actief was in de overzeese gebiedsdelen als de Antillen en Suriname. De zusters van Mariadal hebben in tegenstelling tot andere franciscaanse congregaties nooit in Indonesië gewerkt. In 1961 vestigden zich leden van de congregatie in Chili. Marie-Antoinette Willemsen gaat ook in op de afbouw van de werkzaamheden, het opheffen van kloosters en de veranderingen in het kloosterleven na het Tweede Vaticaans Concilie. Naast archiefonderzoek heeft ze ook uitvoerig met de nog levende zusters gesproken.
Armoede en hoop
De zusters hebben zich ermee verzoend dat zij in Nederland een kleinere en ouder wordende groep worden. Het vraagt van hen een andere invulling van de armoede. Het huis waarin zij gewoond hebben wordt letterlijk afgebroken, maar de spiritualiteit van Franciscus van Assisi blijft aanwezig, en is voelbaar in alle geledingen. Het geeft de zusters hoop dat het “geestelijk huis” van de franciscaanse spiritualiteit voortleeft in veel jongeren.
Marie-Antoinette Willemsen, Met bidden hart: geschiedenis van de franciscanessen van Mariadal. – Hilversum: Uitgeverij Verloren, 2020. € 39,00
