Op vrijdag 20 maart organiseerde het bisdom van Breda een Antoniusacademie over over ‘Schulden en schuldhulpverlening’. Waar mensen in de schulden komen is er een persoonlijke verantwoordelijkheid, maar voor een oplossing zijn meer partijen nodig oplossing. Daarover ging deze Antoniusacademie.
De bisschop opende het slotwoord van de bijeenkomst met een anekdote over burgemeester van New York Fiorello La Guardia (1882-1947). Van hem wordt verteld dat hij wel eens de rol van rechter op zich nam en dat er eens een vrouw aan hem werd voorgeleid die een brood had gestolen. De burgemeester, in zijn rol als rechter, veroordeelde haar tot een boete, maar daarna legde hij ook een boete op voor iedereen in de rechtzaal. “Hij legde de vinger op de zere plek. Hij gaf aan: er is een concrete persoon die iets fout heeft gedaan, maar er is een soort structuur die door iedereen voor een stukje mee in stand wordt gehouden en dus mag iedereen bijdragen aan een oplossing,” aldus de bisschop.
Toenemende schuldenproblematiek
Gerard Berkelaar, maatschappelijk werker van het team Psychosiciale Hulp bij Schulden van het instituut voor Maatschappelijk Welzijn in Breda, gaf aan dat de schuldenproblematiek in Breda en omgeving groter wordt. Het aantal schuldenaren neemt toe. Per cliënt worden de schulden groter evenals het aantal schulden en de complexiteit van de schulden.
Kees van Dijk van SchuldHulpMaatje en Stichting Encour, lichtte toe dat SchuldHulpMaatje mensen ondersteunt bij de technische kant van de financiën, maar vooral ook is gericht op de mens, het begeleiden van de hulpvrager. Mensen handelen niet altijd rationeel en vaak uit gewoonte. Dat kan leiden tot financiële problemen als de inkomstenstroom opdroogt. De ervaring van SchuldHulpMaatje is dat veel mensen in de financiële problemen komen op kruispunten in hun leven, bij grote veranderingen die financiële consequenties hebben, zoals echtscheiding, overlijden, werkeloosheid, ziekte, maar bijvoorbeeld ook de komst van een eerste kindje.
Samen schakelen
Nico Zevenbergen, directeur Rabobank Breda, onderstreepte het belang van het zoeken naar verbindingen om oplossingen te vinden voor individuele situaties. Evert Panis, medewerker Rabobank Nederland met betrekking tot schulden, lichtte de werkwijze van de Rabobank toe waar het gaat om cliënten met schuldenproblematiek. Onder het kopje ‘oplossingen in overleg’ gaf hij aan dat Rabobank budgetcoaches inzet voor cliënten die aangeven moeite te hebben met budgetteren. Ook werkt de bank mee aan het project ‘Schakel!’. Via dit project treden schuldhulpverleners en hypotheekverstrekkers in een vroeg stadium met elkaar in contact over een hypotheekklant die zich meldt bij de schuldhulpverlening.
Bas Pieck, senior projectadviseur van Skanfonds, gaf aan hoe Skanfonds bij wil dragen aan oplossingen door een rol te spelen in het financieren van innovatieve manieren en middelen om schulden bij mensen aan te pakken. Ook hij wees op de samenwerking die daarvoor nodig is met bijvoorbeeld banken en zorgverzekeraars.
Recht, barmhartigheid, samen delen
Diaken Vincent de Haas, van het bisdom van Breda, vertrok vanuit het Compendium van de sociale leer van de Kerk (nr. 450) en gaf aan: “Samen met de herbevestiging dat schulden moeten worden afgelost, moeten er wegen worden gevonden die verenigbaar zijn met het fundamentele recht van mensen op voortbestaan en vooruitgang.” De Kerk geeft twee bijbelse principes door, namelijk wetgeving rond het sabbatjaar en het jubeljaar, en de bede in het Onze Vader “vergeef ons onze schuld zoals ook wij aan anderen hun schuld vergeven”. Dit zijn principes die kunnen helpen om te bouwen aan recht, barmhartigheid en samen delen.
Mensen zijn het waard
“Basaal is dat elke mens waardig is,” sprak de bisschop tot slot. “Dat is gefundeerd in het eerste boek van de Bijbel. God schiep de mens naar zijn beeld en gelijkenis. Iedereen is het dus waard om geholpen te worden. En er is een tweede laag, waar we als gelovigen erkennen wie God voor ons is en dat Hij ons van schuld heeft bevrijd.” Over het sabbatjaar (Leviticus 25) vertelde de bisschop: “De gedachte daarachter is, dat God het land aan de mensen schonk. Het is gekregen, geleend eigendom van God. En het mag niet zo zijn dat iemand permanent vervreemd wordt van wat hij heeft gekregen van God. Daarom moet af en toe de klok worden ‘gereset’.”
“Er zijn structuren die we in stand houden, die niet goed zijn, ‘zondige structuren’ zoals de heilige paus Johannes Paulus II aangaf. Ieder van ons ziet daar een stukje van. De bank, de Kerk, het maatschappelijk werk et cetera, we hebben een verantwoordelijkheid met elkaar. De ‘markt’ bijvoorbeeld bestaat niet in de natuur: het is mensenwerk, en dus een verantwoordelijkheid van mensen dat niemand erdoor vermalen wordt. Ik hoop dat we zover komen in onze maatschappij, dat hebzucht beteugeld wordt. Dat mensen zich niet daaraan hechten, maar aan het andere. Daar hebben we iets te leren met elkaar: dat we de ander zien als waardevol, niet als concurrent, als iemand die het waard is om voor te zorgen.”
De Antoniusacademie
De Antoniusacademie is een forum waar mensen uit Kerk en samenleving op uitnodiging van de bisschop van Breda bij elkaar komen om een thema uit de sociale leer van de Kerk nader uit te werken en uit te dragen. De Antoniusacademie is een ronde tafel conferentie om de visies op een vraagstuk zo goed mogelijk uit te wisselen. Elke deelnemer brengt zo zijn of haar informatie in, en doet nieuwe informatie op.
Een boodschap voor rijk en arm
De heilige Antonius (12e-13e eeuw) is de patroonheilige van de kathedraal in Breda. De heilige Antonius had in zijn tijd veel oog voor het leven en de ontplooiingskansen van individuele armen. Hij kwam voor hen op in zijn prediking én door zijn concrete voorbeeld. Antonius had ook zorg voor rijken en machtigen, namelijk dat zij door zijn prediking op hun beurt evenzeer oog zouden krijgen voor het leven van de kleinen en hen als mens, naar Gods beeld geschapen, zouden herkennen en erkennen.
Antoniusraam in de H. Antoniuskathedraal te Breda.
