Op zondag 23 juni 2019 viert Wim Tobé dat hij veertig jaar permanent diaken is. Bisschop Ernst diende hem deze wijding op 17 februari 1979 toe. Diaken Tobé viert dit om 11.00 uur in de H. Gertrudiskerk in Geertruidenberg met een eucharistieviering volgens de Byzantijnse ritus. Daarna volgt een receptie.
Eerste permanente diaken van het bisdom
Wim Tobé is de eerste permanente diaken van het Bisdom Breda. Hij werkte vanaf 1971 als pastoraal werker in Etten-Leur-Noord. “Bisschop Ernst vroeg mij of een diakenwijding tot de mogelijkheden behoorde. Het permanente diaconaat is vlak na het Tweede Vaticaans Concilie in 1969 opengesteld maar per kerkprovincie moesten de bisschoppen de Heilige Stoel om toestemming vragen het permanente diaconaat in te voeren. Dat gebeurde hetzelfde jaar nog.”
Geen vanzelfsprekende keuze
Wim Tobé ging op de vraag van de bisschop in. “Dat was niet vanzelfsprekend,” verklaart hij. “Ook mijn echtgenote, Marienel, moest met mijn wijding instemmen. We hebben met een aantal mensen overlegd wat de consequenties zouden zijn van deze keuze.” Na zijn wijding bleef Tobé tot 1984 in Etten-Leur. Daarna verhuisde hij naar Breda waar hij verbonden was aan de parochie van Sint Jan de Doper in de Bredase wijk de IJpelaar. Hij werkte daar samen met de paters van de Heilige Harten uit Bavel. In 2000 verwisselde hij deze parochie voor die van de huidige kathedraal. In 2002 verhuisde de diaken naar Hulst om werkzaam te zijn in het pastoraat van Oost-Zeeuws-Vlaanderen. Daar bleef hij tot aan zijn emeritaat in 2008. In 2010 benaderde bisschop Van den Hende hem met de vraag of hij diocesaan caritasfunctionaris wilde worden. Tobé zei volmondig ja. Nog steeds is hij in deze functie aan het bisdom verbonden. Daarnaast is hij als diaken werkzaam van de Sint Elisabethparochie in Raamsdonksveer.
Organiseren van diaconie
“Na mijn wijding veranderde de inhoud van het werk eigenlijk niet,” zegt Wim. “Ik bleef lesgeven op de basisschool. Ook het begeleiden van gespreksgroepen en jongerengroepen ging gewoon door. Het is ook niet de taak van de diaken om al het diaconale werk te doen maar ervoor te zorgen dat het diaconale werk behartigd wordt en zijn plaats heeft binnen de parochie.” Wim is altijd betrokken geweest bij het diaconale werk. “Ik was adviseur parochiële caritasbesturen. Waar mogelijk zorgde ik dat de liturgie een diaconale kleur had.”
Hij geeft enkele voorbeelden: “Ik denk dan aan de verkondiging en de voorbeden. In de Bredase Sint Jan de Doperparochie bouwden we vanuit het caritasbestuur aan een nieuwe structuur. Vanuit de Caritas richtten we verschillende werkgroepen op die een deel van de diaconale taken behartigden. Denk aan de Missie-, Ontwikkelings- en Vredegroep en een werkgroep voor de Wereldwinkel. Op deze manier bereikten we nieuwe mensen. In Raamsdonksveer heb ik zelfs nog een caritasbestuur opgericht, want daar was nog geen Parochiële Caritasinstelling. Deze parochie is bij de diocesane herindeling van 1956 vanuit het Bisdom van ‘s-Hertogenbosch bij het Bisdom Breda gevoegd. In het Bossche bisdom kende men een andere organisatiestructuur.”
Als diocesaan functionaris voor de Caritasinstellingen heeft Wim Tobé een uitgebreid takenpakket. Hij begeleidt besturen, ondersteunt en initieert projecten, maakt kennis met nieuwe bestuursleden, adviseert Caritasbesturen over het beleid rond bijvoorbeeld woonwagenbewoners, onderhoudt contacten met landelijke instellingen en is betrokken bij de Antoniusacademie. In het verleden begeleidde Wim ook de fusies van Caritasinstellingen.
Opkomen voor de kwetsbaren
“Het diaconaat heeft een blijvende plaats in de Kerk,” benadrukt Tobé. “Het is er altijd geweest en het zal altijd blijven bestaan. Het diaconale werk is een opdracht voor de hele Kerk. Dit in het voetspoor van Jezus Christus zelf die ook betrokken was bij de mensen die het onderspit delven.” Voor Wim beperkt dit zich niet tot mensen die materieel arm zijn: “Er zijn ook welvarende mensen die eenzaam zijn, die behoefte hebben aan contact en zich verlaten voelen. Het is de taak van de diaken om de geloofsgemeenschap te wijzen op haar verantwoordelijkheden in de samenleving. Er zijn ook anderen die mensen nabij zijn maar voor de Kerk vloeit dit voort uit de bron van haar bestaan, Jezus Christus zelf.”
“Er zijn ook anderen die mensen nabij zijn maar voor de Kerk vloeit dit voort uit de bron van haar bestaan, Jezus Christus zelf.” Wim Tobé
Byzantijnse liturgie
Bij dit alles voelt Wim Tobé zich bijzonder geïnspireerd door de Oosterse liturgie. “Het is een bijzonder intense liturgie. De hele mens met al zijn zintuigen is erbij betrokken. Je moet kijken, horen en ruiken. Deze liturgie opent de menselijke geest voor God. Ik was altijd geïnteresseerd in iconen. Je gaat er dan over lezen. Ik heb deze liturgie verder leren kennen door mijn vakanties in Oost-Europa. Daar beleef je haar in het gebied waar ze ontstaan is. In het bisdom kwam ik in contact met gemeenschappen die deze liturgie vieren. Ik maakte kennis met Harrie Sterenberg, een priester van het Bisdom Breda, die in deze liturgie mag celebreren. In Hulst benaderde de Byzantijnse gemeenschap van Drongen mij of ik als diaken wilde functioneren in hun vieringen. Dit groeide uit tot een maandelijkse viering op zaterdagavond. Daarnaast kreeg ik verschillende bestuurlijke contacten binnen de Byzantijnse katholieke gemeenschap. Ik vind deze liturgie bijzonder rijk en daarom begin ik de viering van mijn ambtsjubileum met een Byzantijnse viering.”
Diaconaat
Het Tweede Vaticaans Concilie heeft voorzien in een permanent ambt van diaken, en bepaald dat de diaken krachtens zijn wijding onder meer bevoegd is om in de liturgie het evangelie te lezen en te preken, in de catechese het geloof uit te leggen, het sacrament van de doop toe te dienen en als kerkelijke getuige op te treden bij een huwelijk. Die diakenwijding bestaat ook als stap in de aanloop naar het priesterschap. Iemand die diaken is in afwachting van zijn priesterwijding wordt sinds het Tweede Vaticaans Concilie een ‘transeunt diaken’ (‘overgangsdiaken’) genoemd.
- Denk je wel eens over om diaken of priester te worden? Lees hier verschillende roepingenverhalen van diakens en priesters van het Bisdom Breda.
(Foto: Daphne van Roosendaal)
