Diaken René de Weerd van de kathedrale parochie en diocesaan functionaris voor de oecumene verzorgde op maandag 23 april de tweede lezing in de lezingencyclus over het Tweede Vaticaans Concilie en zijn doorwerking. Deze cyclus organiseert de kathedrale parochie in samenwerking met het bisdom van Breda.
Groei van de oecumenische sensibiliteit
De Weerd sprak met name over de oecumene. Hij liet duidelijk zien hoe de katholieke houding jegens andere kerkgemeenschappen veranderd is. In de encycliek ‘Mortalium animos’ (1928) zag Pius XI geen andere mogelijkheid tot hereniging dan de terugkeer van “afvalligen en schismatieken” tot de Moederkerk. Na de verschijning van de encycliek veranderde de oecumenische sensibiliteit aanzienlijk. De Weerd wees hiervoor verschillende oorzaken aan, zoals de Tweede Wereldoorlog, de oprichting van de Wereldraad van Kerken en de opkomst van de Nouvelle Théologie in de jaren ’50 van de twintigste eeuw. Deze stroming streefde naar een herbronning om zo de Kerk te vernieuwen.
Oecumene belangrijk thema bij Vaticanum II
Op 25 januari 1959 kondigde paus Johannes XXIII het tweede Vaticaans Concilie af. Hij deed dit op het feest van Sint Paulus’ Bekering, het einde van de gebedsweek van de Eenheid. Zo werd duidelijk dat de oecumene een belangrijk thema werd op het Tweede Vaticaans Concilie. Bij de afkondiging riep hij de afgescheiden gemeenschappen op de eenheid te zoeken. In zijn eerste encycliek ‘Ad Petri Cathedram’ (29 juni 1959) stelde de paus dat de Kerk eerst zichzelf moest hervormen alvorens initiatieven te nemen met de andere Kerken en kerkelijke gemeenschappen. Johannes XXIII nam het besluit dat de orthodoxen en protestanten waarnemers mochten aanwijzen om het Concilie bij te wonen. In de aanloop naar Vaticanum II richtte paus Johannes XXIII op 5 juni 1960 het Secretariaat voor de Bevordering van de Christelijke Eenheid op.
‘Unitatis redintegratio’
Het Concilie droeg een oecumenisch karakter. Tijdens de derde zittingsperiode van het Concilie (1964) keurden de concilievaders het decreet ‘Unitatis Redintegratio’ over de oecumenische beweging goed. Bij de sluiting van het Concilie zetten de Kerk de eerste oecumenische stap. Op 7 december 1965 gaven paus Paulus VI en Grieks-orthodoxe patriarch Athenagoras uit Istanboel een gemeenschappelijke verklaring uit, waarin ze de wederzijdse excommunicatie van 1054 ophieven
De eenheid van de Kerk
De Weerd zette helder de principes van het decreet ‘Unitatis Redintegratio’ uiteen. “Verdeeldheid onder de christenen is duidelijk in tegenspraak met de bedoeling van Christus,” aldus De Weerd. De eenheid van de Kerk is een beeld van de eenheid tussen Vader, Zoon en heilige Geest. Dit is een onzichtbaar teken. Het decreet spreekt ook over de zichtbare tekenen van eenheid die in de katholieke Kerk worden gevonden als de belijdenis van het ene geloof, de gemeenschappelijke viering van de eredienst en de broederlijke eensgezindheid van het huisgezin van God. De concilievaders voegen er aan toe dat deze worden gegarandeerd door de opvolgers van Petrus en de apostelen, paus en bisschoppen.
Herstel van de eenheid
De concilievaders spraken niet over terugkeer, maar duidelijk over het herstel van de eenheid. Ze erkenden dat allen schuld hebben aan de afscheidingen uit het verleden. Het Concilie erkent dat er verschillende gradaties van gemeenschap met de Rooms-Katholieke Kerk bestaan. Ook buiten de Rooms-Katholieke Kerk zijn er elementen te vinden die een kerkgemeenschap tot Kerk maken zoals de heilige Schrift, het Doopsel, het leven vanuit de genade, geloof, hoop en liefde én de gaven van de Geest. Hoewel deze kerkelijke gemeenschappen niet in de constituerende elementen van een Kerk als de apostolische successie en de eucharistie delen, werkt de Geest toch in deze gemeenschappen.
Dialoogcommissies
De Weerd vertelde dat na het Concilie er dertien dialoogcommissies in het leven zijn geroepen die de dialoog aangaan met verschillende Kerken en kerkelijke gemeenschappen. Onlangs vatte de president van de Pauselijke Raad voor de Eenheid, kardinaal Walter Kasper, de vruchten van vier belangrijke dialogen samen in een boek ‘Harvesting the fruits’. In het Nederlands is de titel vertaald als ‘Een rijke oogst’. Dat kenmerkt volgens diaken De Weerd de oecumenische voortgang na het Tweede Vaticaans Concilie.
Diocesane presentatie boek kardinaal Kasper
Op maandag 12 december 2011 presenteerde het bisdom van Breda tijdens een bijeenkomst voor pastorale beroepskrachten het boek van kardinaal Walter Kasper, ‘Een rijke oogst; de vruchten van de oecumenische dialoog’. Klik hier
