Op woensdag 19 februari 2014 organiseerde de provincie Noord-Brabant in samenwerking met de werkgroep Vrijkomende kerken een werkatelier onder de titel ‘Maak werk van een lege kerk’. De bijeenkomst vond plaats in de inmiddels herbestemde Hasseltse kerk te Tilburg, momenteel het cultureel centrum De Poorten.
Vrijkomende kerken
Namens het bisdom van Breda waren Gerard de Rooij, econoom van het bisdom, en Geerten Kok, bisschoppelijk gedelegeerde voor kerkopbouw, bij deze bijeenkomst aanwezig. Gerard de Rooij licht de voorgeschiedenis toe. “In Noord-Brabant zullen, naar verwachting, veel kerken hun oorspronkelijke functie verliezen. Kerksluitingen hebben niet alleen gevolgen voor de kerkgangers. Het gaat veelal om beeldbepalende gebouwen in een stad, wijk of dorp. Daarom heeft de provincie Noord-Brabant een ronde tafel conferentie georganiseerd met verschillende betrokken partijen onder welke het bisdom Breda. De werkgroep vrijkomende kerken is voortgekomen uit deze conferentie.”
Toekomst voor kerkgebouwen
De bijeenkomst mondde uit in de ondertekening van een statement over de toekomst voor kerkgebouwen in Noord-Brabant. Negen betrokken organisaties, waaronder de provincie Noord-Brabant, de beide katholieke bisdommen in Noord-Brabant en de Protestantse Kerk, steunen het statement. Gerard de Rooij ondertekende dit namens het bisdom van Breda.
‘Oplossingen zijn maatwerk’
Gerard de Rooij hecht een grote waarde aan deze verklaring. “Het is vooral van belang dat alle partijen erkennen dat voor kerkeigenaren geldt dat de opbrengst van het ene kerkgebouw essentieel is voor het behoud van andere religieuze kerkgebouwen. De oplossing zal steeds maatwerk zijn. Deze vraagt van alle betrokkenen creativiteit om in een goede samenwerking te komen tot een nieuwe herbestemming van kerkgebouwen die voor het nageslacht bewaard dienen te worden, ondanks het verlies van hun kerkelijke functie.”
Concrete herbestemmingen
Tijdens de bijeenkomst werden verschillende herbestemmingen gepresenteerd. André Jansen, de voorzitter van de leefbaarheidswerkgroep in Heerle, liet zien hoe men in deze plaats gekomen was tot een herbestemming van de H. Gertrudis van Nijvelkerk. Een deel van dit gebouw heeft een religieuze functie behouden. De overige gedeelten zijn in gebruik als dorpshuis. Peter Stutvoet, directeur van het Monumentenfonds Brabant, lichtte de herbestemming van de Sint Annakerk in Breda toe. Deze heeft geen religieuze functie meer en is in zijn geheel in gebruik als verzamelgebouw voor diverse kantoren.
Parochieplannen met een gebouwenplan
Gerard de Rooij kreeg de gelegenheid het beleid van het bisdom van Breda uiteen te zetten. Hij vertelde dat parochies in het bisdom Breda een gebouwenplan ontwikkelen in samenhang met andere beleidsterreinen (geloof, pastoraat, personeel, financiën, besturen), zodat het gebouwenplan onderdeel uitmaakt van een integraal parochieplan.
Elke parochie en elk samenwerkingsverband in het bisdom zal voor 1 januari 2015 een gebouwenplan gereed hebben. De ontwikkeling van dit plan gebeurt vanuit de visie van bestuurders en beroepskrachten in de parochies, rekening houdend met de beleidslijnen van het bisdom. In samenspraak met het bisdom wordt het plan vastgesteld en uitgevoerd.
Om parochies te helpen zicht te krijgen op de instandhoudingskosten van de kerkgebouwen is van alle kerkgebouwen enkele jaren geleden een quickscan gemaakt. En op 1 oktober 2013 publiceerde het bisdom een speciale analecta met handreikingen om te komen tot een gebouwenplan.
Voor de beleidslijnen van het bisdom van Breda inzake kerkgebouwen zie de speciale uitgave van Analecta 2013 ‘Gebouwenbeleid en gebouwenplan’.
