Onder grote belangstelling vond op 1 maart 2011 de liturgische studiedag van het bisdom van Breda plaats. De dag werd gehouden in de bibliotheek van het Conferentiecentrum Bovendonk in Hoeven en georganiseerd door de Diocesane Commissie voor de Liturgie. Ongeveer 75 personen woonden de dag bij.
De studiedag stond in het teken van de liturgische momenten rond het Doopsel, de eerste heilige Communie en het Vormsel. Tijdens het middaggedeelte vonden verschillende werkwinkels plaats rond de voorbereiding op deze initiatiesacramenten en het catechumenaat.
In het plenaire ochtendgedeelte hielden dr. Timothy Schilling en prof. dr. Gerard Rouwhorst inleidingen over het ingroeien in het katholiek geloof vanuit respectievelijk de catechetische en liturgische invalshoek. Dr. Timothy Schilling is medewerker van het Centrum voor Parochiespiritualiteit in Nijmegen. Prof. dr. Gerard Rouwhorst is hoogleraar in de kerk- en liturgiegeschiedenis aan de Faculteit der Katholieke Theologie van de Universiteit van Tilburg.
Catechumenaat
Timothy Schilling hield een pleidooi voor het catechumenaat. Volgens de Oriëntatietekst voor de parochiecatechese in de Nederlandse kerkprovincie (2009) is dit in Nederland een randfenomeen. Dit verbaasde hem omdat hij, als geboren Amerikaan, in zijn thuisdiocees persoonlijk goede ervaringen heeft met deze vorm van inwijding. “Het catechumenaat is een herstelde praktijk van de Kerk van de eerste eeuwen, dat model staat voor heel de catechese van de Kerk,” aldus Schilling.
“Het catechumenaat is ons ‘verwelkomingsarrangement’, aangeboden door heel de parochie. Hier stellen we God voor aan een zoekende wereld en doen we de deur open naar het eeuwig leven. Hier komen evangelisatie, catechese, liturgie en diaconie samen.”
Vier fasen
Schilling schetste de vier fasen van het catechumenaat. Dit begint met het pre-catechumenaat, de eerste kennismaking met het christelijk geloof. De tweede is het catechumenaat. Deze periode begint wanneer iemand zich aanmeldt als geloofsleerling. De kans op toetreding tot de geloofsgemeenschap is dan reëel. Het catechumenaat vindt zijn climax in de Paaswake, wanneer de geloofsleerlingen te midden van de vierende gemeenschap de sacramenten van doopsel, eerste communie en vormsel ontvangen. Dit is een beginpunt van de geloofsweg. Tijdens de vierde fase, de mystagogie, ontdekken de pasgedoopten de betekenis van datgene wat met hen gebeurd is. Deze fase beslaat de Paastijd.
Liturgie en voorbereiding
Professor Rouwhorst ging in op de liturgische vormgeving van het catechumenaat. Het begint met een openingsplechtigheid, waarin degene die gedoopt gaat worden, opgenomen wordt in de kring der geloofsleerlingen. Het is wenselijk dat de geloofsgemeenschap of een aantal leden daarvan, hierbij aanwezig is. Hiermee begint een langere tijd van voorbereiding, waarin de geloofsleerlingen regelmatig deelnemen aan de woorddienst van de eucharistieviering. Op deze manier groeien zij in in de liturgie.
De Veertigdagentijd is de periode van de directe voorbereiding. De initiatie zelf vindt plaats in de Paasnacht. Het opvallendste verschil met de initiatie van kinderen is dat bij kinderen de initiatiesacramenten van doop, eerste communie en vormsel uiteen liggen. Bij , volwassenen worden deze geclusterd.
Rouwhorst deed verschillende suggesties voor liturgische momenten tijdens de vormsel- en eerste communievoorbereiding. Hij noemde de presentatieviering en het inbouwen van liturgische momenten tijdens de voorbereiding op deze sacramenten, zoals het werken met stilte en het gezamenlijk gebed.
‘Liturgische Handreikingen’
De teksten van de lezingen en de workshops worden uitgegeven in de reeks Liturgische Handreikingen, die wordt uitgegeven door het bisdom van Breda.
