Op donderdagmiddag 14 februari vond in Oost-Souburg de bijeenkomst plaats waarop de Provincie Zeeland betrokkenen informeerde over de ‘kerkenvisie’. Op donderdag 21 februari vond een vergelijkbare bijeenkomst plaats van de provincie Noord-Brabant. Het Bisdom Breda was op beide bijeenkomsten aanwezig en bereidde met het Bisdom ’s-Hertogenbosch een informatiemap voor.
Geerten Kok is bisschoppelijk gedelegeerde voor kerkopbouw in het Bisdom Breda. Hij vertelt: “De rijksoverheid organiseert provinciale bijeenkomsten voor gemeentebesturen om deze besturen te stimuleren tot het ontwikkelen van een lokale kerkenvisie, waarbij per kerkgebouw in een gemeente in kaart wordt gebracht wat toekomstige functies kunnen zijn. In de provincie Noord-Brabant gaat het daarbij om parochies in twee bisdommen: Breda en ‘s-Hertogenbosch.”
“Beide bisdommen wilden eenzelfde geluid laten horen op de provinciale bijeenkomst. Dat ging onder andere over de waarde en betekenis van een gewijd kerkgebouw, maar ook over de juiste wijze waarop de eigenaren van de kerkgebouwen bij het ontwikkelen van een gemeentelijke kerkenvisie kunnen worden betrokken, en over kerkjuridische regelingen waaraan parochiebesturen en bisdommen bij het herbestemmen van kerken moeten voldoen. Informatie daarover werd aan de deelnemers van beide bijeenkomsten aangereikt.”
Tijdens de bijeenkomsten wordt een kleine enquête uitgevoerd. (Foto: Bisdom Breda)
Kerkenvisie
Frank Strolenberg werkt bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en is programmaleider Toekomst Religieus Erfgoed. Tijdens de provinciale bijeenkomsten vertelt hij over het fenomeen ‘kerkenvisie’. Een kerkenvisie wordt opgesteld onder regie van de lokale overheid en vanuit de dialoog van alle betrokken partijen, waaronder kerkbesturen als eigenaren. Frank Strolenberg: “Kerkgebouwen zijn gebouwen van liefde, we moeten er met liefde en in gezamenlijkheid over spreken.”
De kerkenvisie is onderdeel van de ‘nationale kerkenaanpak’, die op 10 november 2018 werd ondertekend tijdens een bijeenkomst in de Stevenskerk in Nijmegen. Daarbij was ook het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) aangesloten. Vanuit het CIO ondertekende John Bakker, voorzitter van het CIO-K, als vertegenwoordiger van de kerkeigenaren. In het CIO werken 33 kerkgenootschappen samen bij het contact met de overheid. Het CIO-K is het deel van het CIO dat over de kerkgebouwen spreekt.
Anno 2018 zijn er landelijk ongeveer 6.000 kerkgebouwen, vertelt Frank Strolenberg op de provinciale bijeenkomsten. Daarvan zijn er 2.350 rijksmonument. Het CIO-K heeft aangegeven dat van deze 6.000 kerkgebouwen in de toekomst waarschijnlijk 1.800 tot 4.800 gebouwen hun religieuze functie zullen verliezen. Dat betekent dat 1.200 tot 4.200 kerkgebouwen hun religieuze functie zullen behouden.
Frank Strolenberg. (Foto: Bisdom Breda)
Wat een kerkgebouw belangrijk maakt
Tijdens de bijeenkomsten in de provincies wordt via de smartphones van de aanwezigen een kleine enquête uitgevoerd, waarin onder meer gevraagd wordt naar wat een kerkgebouw belangrijk maakt. De antwoorden die tijdens de voorlichtingsbijeenkomsten in alle provincies worden gegeven, zullen bij elkaar worden gebracht in een totaaloverzicht.
De provincie Zeeland heeft circa 365 kerkgebouwen in beeld gebracht. Daarvan heeft 31% een status als Rijksmonument, is 60% zonder monumentenstatus en heeft het resterende deel een status als gemeentelijk monument of zit in een procedure daartoe. Van de gebouwen is 71% in gebruik als kerk, waarvan 47% PKN en 15% R.-K.
De bijeenkomst voor de provincie Noord-Brabant op 21 februari vindt plaats in de abdij Mariënkroon in Nieuwkuijk. Bisschop De Korte spreekt er mede namens bisschop Liesen over het belang van kerkgebouwen voor de parochie en voor de samenleving. Hij reikt drie trefwoorden aan: presentie, continuïteit en maatwerk. Een kerkgebouw verwijst naar God en getuigt van de presentie van God in ons leven en de presentie van de parochie in de samenleving. Een kerkgebouw is nodig voor de continuïteit van het geloofsleven. Denken over de toekomst van een kerkgebouw vraagt maatwerk, moet passen bij de lokale mogelijkheden en moet passen binnen het raamwerk van de kerkelijke regels.
De bisschop van ’s-Hertogenbosch geeft aan dat de economische waarde van de kerkgebouwen kapitaal is van de parochies voor hun toekomst. Een kerkgebouw mag niet onder de economisch minimale waarde worden verkocht. Een parochie gaat bij verkoop niet voor de maximale opbrengst, zegt de bisschop, maar voor de optimale, waarbij een herbestemming wordt gerealiseerd die voor zoveel mogelijk partijen gunstig is en die recht doet aan meerdere belangen.
Het programma van de provinciale bijeenkomsten over de kerkenvisie bestaat verder uit panelgesprekken en groepsgesprekken, waarin de aanwezigen vanuit hun verschillende perspectieven uitwisselen over de vragen: Hoe kom je tot een kerkenvisie? Hoe betrek je belanghebbenden? Hoe voer je een kerkenvisie uit?
(Foto: Bisdom Breda)
Lees ook:
- Het Bisdom Breda organiseert op 26 februari en 14 maart een bijeenkomst voor parochiebesturen over de kerkenvisie en het gebouwenplan, dat alle parochies als onderdeel van een parochieplan moeten hebben
- Karien van Velsen is architect en medewerker bouwzaken van het bisdom Rotterdam. Zij is namens CIO-K lid van de Projectgroep Toekomst Religieus Erfgoed. Zij vertelt hierover in Overheid gaat met kerkeigenaren in gesprek over ‘kerkenvisie’
De informatiemap van de bisdommen:
- Een gezamenlijk bisdommagazine over de religieuze betekenis van het kerkgebouw
- De pastorale brief van Mgr. Liesen ‘De zorgvuldige omgang met onze kerkgebouwen’
- Een notitie over de eigen taak en verantwoordelijkheid van parochiebestuur en bisdom bij het beheer van kerkgebouwen
- Een overzicht van kerkgebouwen en parochies in de provincie
- De brief aan de politieke partijen voor de Provinciale Statenverkiezingen in Brabant, die de bisschoppen van Breda en ’s-Hertogenbosch samen met de PKN in Noord-Brabant en het Monumentenhuis Brabant stuurden. De brief vraagt aandacht voor het religieus erfgoed en de eigen rol van de eigenaren van de kerkgebouwen
Contactpersoon in het Bisdom Breda voor vragen met betrekking tot het R.-K. religieus erfgoed is adjunct-econoom Leo Blom (lblom@bisdombreda.nl).
