Als coadjutor groeit bisschop Van den Hende geleidelijk aan in binnen de geloofscultuur van het bisdom Breda. Daartoe behoren ook bedevaarten en processies, uitingen van volksvroomheid. Verschillende van deze vinden plaats in mei en juni. Hij bezocht verschillende bedevaartplaatsen in het bisdom en nam deel aan verschillende processies zoals de Bloedprocessie in Hoogstraten op 3 juni en de Sacramentsprocessie in Breda op de “Dag van de bedevaart”. Deze dag neemt de laatste jaren een vaste plaats in binnen het parochieleven van de Antoniuskathedraal. In de week van Hemelvaart ging bisschop-coadjutor Van den Hende voor de eerste keer naar Lourdes.
Bonifatius in Dokkum
Als geboortige Groninger blijkt bisschop-coadjutor Van den Hende toch vertrouwd met bedevaarten. “In dit noordelijke bisdom zijn verschillende bedevaartsoorden.” Rustig en systematisch loopt de bisschop deze langs. “Allereerst is er Dokkum. Daar stierf Bonifatius op 5 juni 754 de marteldood. Rond 5 juni vindt er jaarlijks een diocesane dag plaats in de openluchtkapel met het processiepark. Deze is destijds op instigatie van Titus Brandsma gesticht. In 2004 zijn het park en de directe omgeving van de kapel opgeknapt. Dit jaar trekken de gelovigen voor de eerste maal in processie vanuit de parochiekerk in het centrum van Dokkum naar dit park, aan de rand van de stad gelegen.”
Toch meer bedevaarten in het Noorden
Ook Drenthe kent verschillende bedevaartplaatsen. De coadjutor noemt er twee. “In Barger-Oosterveld is in 1906 de eerste Gerardus Majellakerk van Nederland gesticht. In de zomer trekt jaarlijks een bedevaart over het kerkhof. In Emmer-Compascuum wordt Maria vereerd als hertogin van Drenthe. Als enige Nederlandse provincie heeft Drenthe een afbeelding van Maria in haar wapen. Op de laatste zondag in mei trekken mensen hiernaar toe. De bisschop vergeet ook Friesland niet. “In Bolsward bestaat de verering van Onze Lieve Vrouw van Zeven Wouden. In de Friezenkerk te Rome bevindt zich een replica van dit beeld. Daarnaast is in Leeuwarden het beeld van Onze Lieve Vrouw van Leeuwarden te vinden.
Intense beleving
Voor bisschop-coadjutor Van den Hende is het een nieuwe ervaring dat geloofsuitingen hier op straat plaatsvinden. “In het noordelijke bisdom onttrekken deze devoties zich meestal aan het publieke leven. De Dokkumse processie is echt een uitzondering. Dit wil niet zeggen dat de geloofsbeleving in het noorden minder intens is,” aldus Van den Hende. Zo komen in Barger-oosterveld en Emmer-Compascuum honderden mensen.”
Processie op de Markt
“Het is voor mij de eerste maal dat ik als bisschop op uitnodiging met bedevaarten en processies meetrek. Dit is een bijzondere ervaring,” vertelt bisschop Van den Hende. “Je bent in heel verschillende situaties, in Lourdes, in Zegge, in Lepelstraat waar Antonius van Padua vereerd wordt maar ook in de binnenstad van Breda. In Breda trekt op sacramentsdag een processie vanaf het Begijnhof over de Markt naar de kathedraal. Na de eucharistieviering in de kathedraal gaan we terug. De terrassen op de Markt zitten vol met mensen die daar gezellig eten en drinken. Sommigen kijken verbaasd, anderen tonen duidelijk respect. Je zet sommige mensen aan het denken. Maar zij stellen ook vragen aan ons. Zij dwingen ons te reflecteren op onze koers in de wereld, onze verhouding tot Jezus Christus en de mensen om ons heen.”
Nauwe samenhang tussen geloof en cultuur
Volgens bisschop-coadjutor Van den Hende is er een nauwe band tussen volksvroomheid en cultuur. “Op 24 juni neem ik deel aan de Maria-Ommegang in Bergen op Zoom. Deze ommegang is een processie in geloof maar heeft ook haar wortels in de geschiedenis van Bergen op Zoom. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is deze stad gespaard gebleven. Door deze ommegang blijft de herinnering aan de bevrijding van deze stad levend.
Maria, eerste gelovige van het nieuwe testament
In de Maria-ommegang heeft de persoon van Maria een heel speciale plaats. Het Tweede Vaticaans Concilie spreekt over Maria in de constitutie Lumen Gentium, het document over de Kerk. Zij is in ontvankelijkheid en gebed met de Heer verbonden. Maria die verbonden is met haar zoon Jezus is ook verbonden met de Kerk, de gemeenschap van de Heer. Maria is de Moeder van de Heer die volledig haar ja-woord gaf op grond van haar geloof. Maria bidt met ons, gelovigen van nu, mee
Geloof en cultuur vallen niet samen
In de Maria-ommegang wordt dit geloof verbonden met de geschiedenis van Bergen op Zoom. In verschillende taferelen beelden Bergenaren dit geloof uit. Deze overtuiging staat niet los van de lokale cultuur maar ons geloof valt er niet mee samen.” De bisschop onderbouwt dit met een theologisch argument. “We beleven ons geloof binnen onze lokale cultuur maar tegelijk tilt ons geloof ons hier boven uit. In geloof zijn we verbonden met de wereldwijde Kerk van alle plaatsen en tijden en richten wij onze aandacht op God, de Schepper van al wat leeft. God valt niet samen met zijn schepping hoezeer Hij hiermee ook verbonden is. Toch staan geloof en cultuur in onze situatie niet helemaal los van elkaar omdat we de weg van het geloof gaan in de context van alledag.”
