Op de expertise-avond over kerkgebouwen op dinsdag 1 oktober op Bovendonk werden twee praktijkverhalen gepresenteerd, uit de Maria parochie in Etten-Leur en uit de Elisabeth parochie in Midden Zeeuws Vlaanderen.
Praktijkverhaal (1): pastorale begeleiding kerksluiting
Wim van Reen, teamleider en pastoraal werker in Etten-Leur, sprak vanuit de praktijk over de pastorale begeleiding rond de sluiting van de H. Hartkerk in Etten-Leur. De Mariaparochie in Etten-Leur ontstond in 2001 uit de fusie van drie parochies. Rond 2009 werd duidelijk dat de parochie de H. Hartkerk zou sluiten. Uiteindelijk gingen in juni 2012 de deuren definitief dicht.
Verhalen van mensen bewaren
De parochie had veel zorg en aandacht voor de begeleiding van de geloofsgemeenschap van de H. Hart. Wim van Reen: “We wilden met ons hart bij de mensen zijn en na de sluiting van harte op weg gaan met de nieuwe parochie. Verhalen van mensen bewaren, ontdekten we al snel, zou heel belangrijk worden. Die verhalen zijn later gebundeld in een boek. En we deden een oproep voor een amateur videograaf om verschillende laatste momenten op te nemen in de kerk en daarvan een cd/dvd te maken.” Later werden de nieuwe vieringtijden mede afgestemd op de oude tijden van de H. Hart kerk. Ook kregen voorwerpen uit de oude kerk een plek in de andere kerken. “Dat hielp de H. Harters om zich thuis te voelen in de nieuwe kerk,” aldus Wim van Reen.
Geloofsverhalen binden mensen
Hij sloot af met enkele aanbevelingen: “Bidden helpt, ook als je vergadert over statistieken. En geloofsverhalen binden mensen. Maak duidelijke keuzes en heb een helder verhaal. Wijk daar niet van af, maar luister wel naar wat mensen te vertellen hebben. Laat je niet leiden door vrees, maar door hoop. En één parochie móeten zijn haalt het bij lange na niet bij één parochie wíllen zijn.”
Praktijkverhaal (2): Herbestemming van zes kerken
De Elisabeth-parochie in Midden Zeeuws Vlaanderen ontstond in 2003 door een samenvoeging van zeven kleinere parochies met samen 14.000 katholieken. Carel van Waes, vicevoorzitter van de parochie, lichtte toe hoe het parochiebestuur tot keuzes kwam. Er werd besloten om zes kerken in één beleidstraject te gaan sluiten en herbestemmen. “Dat gaf pijn en emotie,” gaf hij aan. “We hebben veel kleine dorpen en daar staat dan een kerk en die sluit je. Dat is een enorm ingewikkeld iets.”
Vier aspecten gewogen
De periode 2006-2012 liet een versnelde afname van de kerkbetrokkenheid zien. Hij gaf aan hoe het parochiebestuur in die situatie vorm probeerde te geven aan de opdracht van het Algemeen Reglement voor het Parochiebestuur om het toevertrouwde vermogen op verantwoorde wijze aan te wenden en doelmatig in te zetten voor de parochie en de pastorale zorg. “Het kerkgebouw is een middel en geen doel. We kozen er daarom voor de pastorale activiteiten centraal te stellen.” Het gebouwenplan was vervolgens een ‘zoektocht’, waarin vier aspecten werden gewogen: a) de pastorale leefsituatie (activiteiten en deelname), b) de technische staat van de kerkgebouwen, c) de gebruiksmogelijkheden en d) de financiële mogelijkheden.
Kerkbezoek
Van negen parochiekernen kwam men tot drie parochiekernen met in elke parochiekern één kerkgebouw dat voldeed. Het proces van concrete herbestemming is in volle gang en op plaatsen waar de kerk wordt gesloten kan bijvoorbeeld nog een devotiekapel worden gerealiseerd. Overigens werd waar de kerk werd gesloten niet het kerkhof gesloten. De vicevoorziter gaf aan dat het kerkbezoek gelijk is gebleven. In de drie kerken komt hetzelfde aantal mensen naar de vieringen als eerder in negen kerken. “Dat heeft ons positief verrast,” aldus Carel van Waes.
Ook hij had enkele aanbevelingen: blijf bij je uitgangspunten, geloof in je boodschap en ben bereid die uit te leggen. Zorg voor interne communicatie met de parochianen, en ook met overleg met het bisdom en burgemeester en wethouders, omdat deze mee kunnen denken en omdat de gemeente bij herbestemming het bestemmingsplan moet wijzigen. Betrek tijdig de lokale pers bij je plannen.
Lees ook op deze website: ‘Expertise-avond over kerkgebouwen: presentatie speciale Analecta’
Download de speciale uitgave van Analecta 2013 over kerkgebouwen: gebouwenbeleid en gebouwenplan, klik hier
