“Caritas is niet de zoveelste vorm van sociale ondersteuning. Wat we doen is meer dan dat en gaat verder.” Op zaterdag 6 april is kardinaal Turkson uit Rome te gast op de landelijke inspiratiedag ‘Caritas beweegt’, in Nieuwkuijk. Kardinaal Turkson is hoofdcelebrant in de eucharistieviering, preekt en houdt de eerste inleiding. Daarin benadrukt hij dat caritas hoort bij het wezen van de Kerk. “De Bijbel zegt: er mag geen armoede zijn onder jullie. Dat is niet alleen spiritueel, maar ook materieel. Niemand moet het hoeven te stellen zonder die basale zaken die nodig zijn om te leven.”
(Foto’s: Ramon Mangold voor katholiekleven.nl)
Kardinaal Turkson is prefect van het Dicasterie voor de Bevordering van de Gehele Menselijke Ontwikkeling. Overal zijn kansen voor caritas, vertelt hij. Van de lokale caritas vraagt dat creativiteit. Kardinaal Turkson: “Ziekenhuizen bouwen is in Afrika bijvoorbeeld nog steeds nodig. In Europa niet, omdat de overheid daarvoor zorgt. Dus in de verschillende situaties moet de lokale caritas creatief zijn. Wat hoef je niet te doen en wat kun je oppakken? En welke samenwerkingen kun je aangaan?”
De kardinaal benadrukt dat de caritas daarbij haar eigen specifieke inbreng heeft: “Het is de liefde van Christus die ons inspireert. Daarvoor is vorming nodig, moeten we onze competenties ontwikkelen. Maar ook is nodig dat we ons hart vormen naar het hart van Jezus.”
In de tweede inleiding spreekt Hilde Kieboom van Sant’Egidio Antwerpen over het gevaar van onvoldoende netwerk. “Bijvoorbeeld mensen met psychische problemen komen, als zij geen netwerk hebben, in grotere problemen, omdat ze op niemand terug kunnen vallen. Het individualisme in onze samenleving heeft de eenzaamheid van de zwakke mensen vergroot. En denk aan de uitzichtloze eenzaamheid van ouderen. Terwijl de ouderen een kans zijn voor onze samenleving, omdat ze tijd hebben en mensen nabij kunnen zijn. Het is verspilde kracht als mensen niet meer worden uitgenodigd om mee te doen. Daar heeft de Kerk in het bijzonder een specifieke taak. De Kerk is zonder grenzen en een wereldwijde familie en kan mensen bij elkaar brengen.”
Hilde Kieboom gaat ook in op de uitdaging om jongere generaties bij de caritas te betrekken. Postmoderne mensen gaan niet snel een lang, soms levenslang, engagement aan. Vrijwilligers die dat wel doen, kunnen kritisch zijn op mensen die ad hoc of voor korte tijd meehelpen. “Maar trouw moet je ook opbouwen,” benadrukt ze. Verwijzend naar de kerstmaaltijd die Sant’Egidio jaarlijks organiseert: “Voor veel mensen die daarbij een keer meehelpen is het een eerste stap naar meer. En is het ook een eerste stap om het evangelie te begrijpen.”
De derde en laatste inleiding in de ochtend wordt verzorgd door zuster Sara Böhmer, generaal overste van de dominicanessen van Bethanië en vicevoorzitter van de Konferentie Nederlandse Religieuzen (KNR). Zij spreekt over de onvoorwaardelijke liefde van God voor de mens en wat die betekent voor de inzet voor de naaste. “Het gaat er om dat we een mens de van God gekregen waardigheid teruggeven. Paus Franciscus doet het ons voor als hij douches voor daklozen laat installeren bij het Sint Pietersplein. De daklozen blijven ook na een douche dakloos. Zoals een gevangene in de gevangenis blijft. En toch wordt alles anders.”
De zuster vertelt over de impact die gebaren van liefde hebben. En ze beschrijft een indrukwekkend bezoek aan een Amerikaanse gevangenis, waar mensen in eenzame opsluiting zaten: “Daar zag ik hoe een gevangene de communie ontving. De hostie werd op een wit papiertje gelegd en zo onder de celdeur door naar binnen geschoven. God maakt zich zó klein, dat Hij onder de deur van een cel past om bij de mens te komen.”
In de middag worden verschillende workshops gegeven. Vanuit het Bisdom Breda geeft Martijn Kurstjens voor belangstellenden de presentatie ‘Verantwoord en duurzaam: Groenten delen en meer’. De reacties van deelnemers zijn positief. Zoals een van de deelnemers zegt: “Op deze manier is diaconie meer dan geld geven voor ondersteuning. Hier doe je het samen, met elkaar. Dat zie ik bij meer initiatieven waar het vandaag over gaat.”
Martijn Kurstjens startte een aantal jaar geleden bij het Bisdom Breda als diaconaal projectmedewerker. Hij legt uit: “Het project begon als ‘nieuwe diaconie in de nieuwe parochie’. Er waren fusies van parochies en het doel was de diaconie daar goed in mee te nemen door nieuwe mensen te betrekken en nieuwe vormen van diaconie te zoeken.”
De laatste activiteit die hij binnen het project ontwikkelde was de opzet van een moestuin. “We hebben deze met de mensen samen opgezet, met vluchtelingen en daklozen en anderen. De oogst wordt gedeeld met elkaar en een deel gaat naar de Voedselbank. Dat is de afspraak die is gemaakt met het bisdom, dat de grond beschikbaar stelt. In de moestuin gaat het om het delen van grond, het delen van de groenten, en het delen van je geloof en ervaring. De moestuin is duurzame biologische tuinbouw. In Laudato si’ schrijft paus Franciscus over de zorg voor ons gemeenschappelijk huis. We moeten daar samen zorg voor dragen.”
Het project wordt binnenkort afgerond met een handleiding voor parochies en caritas instellingen die interesse hebben in het zelf opstarten van een moestuin.
De landelijke inspiratiedag ‘Caritas beweegt’ werd georganiseerd door de Nederlandse bisdommen en werd financieel mede mogelijk gemaakt door Kansfonds. Er waren 170 deelnemers. Vanuit het Bisdom Breda was diaken Wim Tobé betrokken. Mgr. De Korte heette de gasten en deelnemers welkom in Nieuwkuijk. Samen met Mgr. Liesen, Mgr. Van den Hende, Mgr. De Jong en Mgr. Hoogenboom concelebreerde hij in de eucharistieviering, waarin kardinaal Turkson hoofdcelebrant was.
(Foto’s: Ramon Mangold voor katholiekleven.nl)
