De diocesane commissie voor Liturgie en het Sint Franciscuscentrum stelden dit jaar de jaarlijkse liturgische studiedag in het teken van het Heilig Jaar van de Barmhartigheid. De studiedag vond plaats op 26 april in Centrum Bovendonk te Hoeven.
Bisschop Liesen opende de dag met een bijbelse bezinning over het thema barmhartigheid. Rector Patrick Kuipers van het Ariënsinstituut in Utrecht hield een lezing over de barmhartigheid in de liturgie. In het middagdeel waren er drie kortere inleidingen van leden van de gemeenschap Chemin Neuf, pastoor Fons van Hees van de Damiaanparochie in Midden-Zeeland en kapelaan Jochem van Velthoven uit de regio Alphen-Chaam over diverse aspecten van het sacrament van boete en verzoening. De dag vond plaats in een sfeer van bezinning en gebed.
Het bijbelse begrip barmhartigheid
De bisschop knoopte, om het bijbelse begrip barmhartigheid te verduidelijken, aan bij de parabel van de barmhartige Samaritaan. In de deze parabel schetst Jezus Christus een beweging die ook terugkeert in de liturgie. Jezus vertelt deze parabel naar aanleiding van een dialoog met een Schriftgeleerde die Hem op de proef wil stellen en vraagt naar wat hij moet doen om het eeuwig leven te verwerven. Hij ontvangt een tweevoudig antwoord: Gij zult de Heer uw God beminnen met geheel uw hart en met geheel uw ziel, met al uw krachten en geheel uw verstand en uw naaste als uzelf. In de parabel van de barmhartige Samaritaan legt Jezus uit wie de naaste is. Het perspectief binnen de parabel verschuift. In het eerste deel staat de vraagsteller centraal. Hij trekt een cirkel om zich heen en bepaalt wie er binnen valt. In het tweede deel van de parabel blijkt dat de gewonde man in het centrum staat en degene die de cirkel binnengaat, de Samaritaan, de naaste wordt.
De bisschop wees erop dat de term barmhartigheid in het Oude Testament enkel gebruikt wordt voor God. In de parabel van de barmhartige Samaritaan is de barmhartige Samaritaan een beeld voor Jezus zelf. Hij komt van verre, is op reis, raapt ons op langs de weg, verbindt ons en betaalt de losprijs. Barmhartigheid beoefenen is meedoen met Jezus. In de liturgie vieren we deze wisseling van perspectief. We blijven niet bij ons zelf maar zetten de stap naar God. We zien naar Hem op en laten onszelf los. Daar begint, aldus de bisschop, verlossing en worden wij barmhartig.
Barmhartigheid in de liturgie
Rector Kuipers belichtte vervolgens verschillende aspecten van barmhartigheid in de liturgie. Hij deed dit door de deelnemers langs de verschillende rituelen en teksten van de eucharistieviering te voeren. De eucharistie is een viering van barmhartigheid. De barmhartigheid hoort tot het wezen van God. Hij buigt zich naar ons toe. Jezus toont ons het gelaat van de barmhartige Vader, ook in de liturgie. Dit komt onder andere tot uiting in de boeteact in de heilige Mis, waar we deze barmhartigheid ondervinden en in de verschillende lezingen door het kerkelijk jaar, met name in de Veertigdagentijd.
Het sacrament van boete en verzoening
Het middagdeel was meer toegespitst op het sacrament van boete en verzoening zelf. De priester Emmanuel Gorges en het echtpaar Frans en Cecile van Beers, leden van Chemin Neuf, vertelden over de betekenis van vergeving en het sacrament van boete en verzoening binnen het huwelijk en binnen de Kana-weken die de gemeenschap organiseert.
Pastoor Van Hees belichtte de mogelijkheden van biechtvieringen met eerste communicanten. Hij merkt in zijn pastorale praktijk dat jongeren die de oude biechtpraktijk niet gekend hebben, onbevangen tegenover dit sacrament staan. In zijn vroegere parochie te Roosendaal kregen kinderen de gelegenheid, voordat ze hun eerste heilige communie deden, te biechten. Het is opmerkelijk hoe scherp het onderscheidingsvermogen van kinderen kan zijn, constateerde hij.
Kapelaan Van Velthoven liet zien hoe het sacrament van boete en verzoening een rol speelt in de voorbereiding van jongeren op de Wereldjongerendagen in Krakau.
