‘Bernardus, al 350 jaar in Made’. Dat is de titel van het onlangs verschenen boek van Julien Mariman. In 2021 bestaat de parochie in Made 350 jaar. Samen met het 150 jarig bestaan van de H. Bernarduskerk was dit voor de heemkundekring van Made en Drimmelen de aanleiding om in de geschiedenis van de parochie te duiken.
Binnen afzienbare tijd verlaat de parochie van Made het kerkgebouw en veranderen kerk en pastorie van functie. Het kerkgebouw behoudt een publiek karakter, aldus auteur Julien Mariman. Het exterieur blijft ongewijzigd.
De auteur onderzoekt vooral hoe vele generaties Madenaren vorm gegeven hebben aan hun katholieke geloof. Made behoorde in de middeleeuwen tot de parochie van Geertruidenberg. In 1512 werd de eerste kapel, toegewijd aan de heilige Adrianus, gesticht. In 1559 werd Geertruidenberg, en daarmee ook Made, ingedeeld bij het in dat jaar opgerichte bisdom ‘s-Hertogenbosch.
Katholiek
In 1593 ging de Hollandse stad Geertruidenberg over tot de Reformatie. De vrije uitoefening van het katholieke geloof was toen ook in Made niet meer toegestaan. De meerderheid van de Madese bevolking was in de tweede helft van de zeventiende eeuw katholiek. In 1671 werd er op de grens tussen Made en Zwaluwe een schuurkerk gebouwd. Wijnant Olijslagers was de eerste pastoor. Kerkelijk gezien werd Made bestuurd door de apostolisch vicaris van ‘s-Hertogenbosch. De schuurkerk werd toegewijd aan de H. Bernardus van Clairvaux (1090-1153), patroon tegen veeziekten.
Met de komst van de Fransen in 1795 brak een nieuwe tijd aan. Made werd een zelfstandige gemeente. De inwoners kozen een volledig katholieke gemeenteraad. Ze konden vervolgens een nieuwe katholieke kerk bouwen. In 1871 werd de huidige kerk gebouwd.
Herindeling bisdommen
Bij de oprichting van de katholieke hiërarchie in 1853 werd Made ingedeeld bij het bisdom ‘s-Hertogenbosch. Made behoorde tot 1956 bij dat bisdom. Bij de herindeling van de Nederlandse bisdommen werd het toenmalige dekenaat Geertruidenberg bij het bisdom Breda gevoegd. Dit had met name gevolgen voor de toenmalige pastoor van Made, W.J.C. van Amelsvoort. Hij kreeg te maken met een nieuwe bisschop, mgr. Baeten. Zijn kapelaans hadden hun opleiding niet meer genoten in het voor hem vertrouwde grootseminarie Haaren maar op Bovendonk. Pastoor van Amelsvoort verliet Made in 1967 om pastoor te worden in het bisdom Den Bosch. Pastoor Piet Theeuwes volgde hem op.
Actueel
De auteur beschrijft uitvoerig de veranderingen in de parochie van Made. Verschillende priesters passeren de revue. Zelfs de coronacrisis in 2020 komt aan de orde. De kerk wordt binnenkort aan de eredienst onttrokken. De parochie blijft echter in Made aanwezig.
- Bestel het boek ‘Bernardus, al 350 jaar in Made, 1671-2021’ bij Heemkundekring Made en Drimmelen
Interieur van de H. Bernarduskerk – Foto: Frank van der Linden
Situatie van bisdommen in 1559 – detailopname uit ‘Bernardus, al 350 jaar in Made’ (2020)
