Op vrijdag 2 september 2011 kwamen in de H. Laurentiuskerk te Breda/Ginneken iets meer dan 50 mensen bij elkaar voor de bijeenkomst ‘Kunst en geloof met elkaar verbinden’. Deze vindt jaarlijks plaats in het weekend dat voorafgaat aan de Open Monumentendag. Drs. Vincent Schoenmakers, diaken Frank van Gerven uit Oudenbosch en Ben Hulshof van de Jeruzalemparochie begeleidden de ontmoeting.
“Omdat de groep zo groot was, heeft ook emeritus-pastoor Ben Kortmann nog meegewerkt ,” vult drs. Schoenmakers aan. “We ontvangen feitelijk twee doelgroepen. De eerste bestaat uit belangstellenden in kerkelijke kunst en kerkelijke architectuur. Bij de tweede gaat het om mensen die als gastheer of gastvrouw in hun eigen parochiekerk functioneren. Deze laatsten vormen de meerderheid,” aldus Schoenmakers.
Functie, esthetiek, teken van geloof
“In mijn visie kent kerkelijke kunst drie lagen,” vertelt hij desgevraagd. “Allereerst is er sprake van een gebruiksvoorwerp. Het heeft een functie in de liturgie. De tweede is die van de esthetiek. Het is mooi. De derde laag is een verwijzende laag. Elk voorwerp heeft een diepere betekenis.?” Hij illustreert dit aan de hand van een voorbeeld. “Ik heb eens een sleutel van een tabernakel gezien. Dit is een gebruiksvoorwerp om het tabernakel te openen. Het is een mooi vervaardigde sleutel. Hij is kunstig. De sleutel is gemaakt in de vorm van een vis, een Christus-symbool. Dit laatste is de derde laag.”
“Het is de bedoeling van deze bijeenkomsten dat de deelnemers dit ervaren. We leren hun naar kunst te kijken en vertellen wat het voorstelt. We proberen ook te laten oplichten hoe een voorwerp of schildering teken van geloof is en ons geloof kan voeden. Kerkelijke kunst kan een deur naar geloof zijn. Dit laatste aspect onderscheidt onze gastheren van profane stadsgidsen. Bij een biechtstoel spreken zij niet enkel over het kunstvoorwerp en de concrete functie, maar zullen [ze ook het belang van vergeving ter sprake brengen. Dit vereist zowel discretie als vrijmoedigheid om, indien mogelijk, de geloofsdimensie ter sprake te brengen,” aldus Vincent Schoenmakers.
De H. Laurentiuskerk
“In elke kerk zijn mooie dingen te zien,” vindt hij. “In de H. Laurentiuskerk ben ik bijzonder getroffen door de vieringtoren. In de lantaarn van deze toren heeft een kunstenaar de twaalf poorten van de stad uitgebeeld. Bij elke poort staan de namen van de twaalf stammen van Israël en ook de namen van de 12 apostelen. Zo worden verbanden zichtbaar. De ramen in het oostelijk transept hebben de donkerblauwe kleur van de vensters van de kathedraal van Chartres. Er is prachtig vaatwerk.”
Elk jaar vindt deze bijeenkomst in een ander dekenaat plaats. “Er is inderdaad een traditie ontstaan,” erkent Vincent Schoenmakers. “Ik hoop dat deze voortgezet wordt. De grote interesse bevestigt het belang van deze bijeenkomst.”
